تکریم سالمندان در آموزه‌های دینی

سالمندی، یکی از مراحل عمر انسان است که قرآن کریم از آن با واژگان «شَیب، شَیخ، کِبَر، ارذَل العُمُر، وَهَن العظم» یاد می‌کند. خداوند در قرآن کریم^[1] در ترسیم خط عمر انسان به دو ضعف در وجود انسان اشاره کرده است؛ یکی «کودکی» که به صراحت از آن نامی نبرده و دیگری «شیبه» یا همان پیری است که به آن تصریح دارد. این تعبیر ممکن است به خاطر دردناک‌تر بودن ضعفِ پیرى نسبت به ضعف کودکی باشد؛ زیرا ضعف پیری پس از غرور جوانی و زورمندی آن اتفاق می‌افتد؛ در حالی که ضعف کودکی چنین پیشینه‌ای ندارد. در واقع این ضعف، هشداری به انسان‌هاست که در دوران جوانی و میان‌سالی زندگی می‌کنند. در روایات نیز با استفاده از این واژگان و واژگان دیگری همانند «هَرْم»، «طول العمُر» و «ذو شیبه» به سالمندی اشاره شده است. از آنجایی که آیات و روایات فراوانی در تکریم سالمندان مطرح شده است و از سوی دیگر هِرَم جمعیتی کشور در حوزۀ سالمندان، رو به افزایش است^[2] و سالمندان در تمام طول عمر، همت و جوانی خود را صرف اعتلای جامعه کرده‌اند، توجه به این قشر اهمیت می‌یابد. نوشتار پیش‌رو موضوع تکریم سالمندان در آموزه‌های دینی را مورد بحث و بررسی قرار خواهد داد.
 
[1]. «اللَّهُ الَّذِى خَلَقَکُم مِّن ضَعْفٍ ثُمَّ جَعَلَ مِن بَعْدِ ضَعْفٍ قُوَّةً ثُمَّ جَعَلَ مِن بَعْدِ قُوَّةٍ ضَعْفًا وَ شَیْبَةً...؛ خداست که شما را از ناتوانى آفرید، سپس بعد از ناتوانى قدرت و نیرو داد، آن‌گاه بعد از نیرومندى و توانایى ناتوانى و پیرى قرار داد». روم: 54.
[2]. آمارها گویای آن است که تا سال2050 میلادی، شمار سالمندان کشورمان به بیش از 26 میلیون نفر می‌رسد. ر.ک: حسن اصغرپور و غلامرضا معارفی، «جایگاه سالمندان و نحوه تعامل با آنها در روایات اهل‌بیت:»، نشریه سالمندشناسی، ص 3.