ایمان و وعدۀ الهی به برتری جامعۀ مؤمنان

خدای متعال به مؤمنان وعدۀ برتری بر دیگر جوامع انسانی می‌دهد و این وعده را با «وَ أَنْتُمُ الْأَعْلَوْنَ إِنْ کُنْتُمْ مُؤْمِنِینَ»^[1]، ابلاغ کرده است. در تبیین این موضوع، دو واژه باید معنا شود: ایمان و اعلابودن.
«ایمان» از واژه اَمِنَ، به معنای آرامش خاطر و زوال دلهره است.^[2] ایمان را در اصطلاح، به تصدیق قلبی و اعتقاد در دل و اقرار به زبان و عمل به ارکان (اعضا و جوارح) تعریف کرده‌اند.^[3] «اعلی» از عُلُوُّ به معنای ارتفاع و بلندی و بالایی است که در جامعۀ انسانی به «اشرف» و برتری در شرافت معنا می‌شود.^[4] طبرسی «أَنْتُمُ الْأَعْلَوْنَ» را پیروزمندان و افراد یاری‌شده و غالب بر دشمنان معنا می‌کند که درنهایت همه چیز به نفع آنان است؛ سپس می‌افزاید «اعلون» بلندمرتبگی می‌تواند در جایگاه شخصیتی باشد.^[5] در قرآن نیز رسول اعظم(ص) الگو و رهبر جامعۀ ایمانی و اعلی معرفی شده است: «قُلْنا لا تَخَفْ إِنَّکَ أَنْتَ الْأَعْلى‏».^[6] دراین‌باره تعابیر دیگری نیز در قرآن آمده است؛ از جمله اینکه مؤمنان بهترین مخلوقات خدا معرفی می‌شوند: «إنّ الّذین آمنوا وعملوا الصَّالحات أولئک هم خیر البریّة»؛^[7] همچنین در آیه‌ای دیگر از رفعت و بالابردن مؤمنان سخن به میان آمده است: «یرفع اللّه الّذین ءامنوا منکم».^[8]
پرسش این است که برتری و بلندی جایگاه ارزشی چگونه به دست می‌آید؟ امام خمینی(ره) که اعتلای جامعۀ ایمانی ایران را هدف قرار داد و موفق عمل کرد، در روزگار خود فرمودند: «ما ... داریم به پیش مى‌رویم و این اعتلاى ملت است. اعتلا به این نیست که شکم ما سیر باشد. اعتلا به این است که ما مسلک‌مان را و مکتب‌مان را به پیش ببریم .... ما رو به اعتلا هستیم و بشر را رو به اعتلا مى‌خواهیم ببریم».^[9]‏‏




قوم تو از رنگ و خون بالاتر است


 


قیمت یک اسودش صد احمر است




قطرۀ آب وضوی قنبری


 


در بها برتر ز خون قیصری




فارغ از باب و ام و اعمام باش


 


همچو سلمان زادۀ اسلام باش^[10]




بنابراین اعتلا با پیشبرد مکتب حاصل می‌شود و باید شرایط لازم را از مکتب که اسلام ناب است، فراگرفت. ایمان‌داران به این اسلام به بیان قرآن عالی‌ترین مقامات را دارند: «وَ أَنْتُمُ الْأَعْلَوْنَ إِنْ کُنْتُمْ مُؤْمِنِینَ»؛^[11] زیرا اسلام‌شان عالی‌ترین و بلندترین مکتب فکری در عالم وجود است: «الْإِسْلَامُ یَعْلُو وَ لَا یُعْلَى عَلَیْه‏».^[12] همچنین خدای متعال به هیچ کافری اجازه نمی‌دهد بر این مؤمنان برتری داشته باشد و عظمت و اعتلای آنان را خدشه‌دار کند: «وَ لَنْ یَجْعَلَ اللَّهُ لِلْکافِرینَ عَلَى الْمُؤْمِنینَ سَبیلاً».^[13]
 
[1]. همان.
[2]. حسین راغب اصفهانی، مفردات، ص ۲۵.
[3]. عضدالدین ایجی، مواقف، ج ۳، ص ۵۲۸.
[4]. حسین راغب اصفهانی، مفردات، ص 582.
[5]. فضل بن حسن طبرسی، مجمع البیان، ج ‏2، ص 843.
[6] طه: 68.
[7]. بینه: 7.
[8]. مجادلات: 11.
[9]. سیدروح‌الله خمینی، آیین انقلاب اسلامی، ج 2، ص 523-524.
[10]. اقبال لاهوری، رموز بی‌خودی، لم یلد و لم یولد.
[11]. آل‌عمران: 139.
[12]. شیخ صدوق، من لا یحضره الفقیه، ج ‏4، ص 334.
[13]. نساء: 141.