عفاف در خانواده

جامعه از رودخانه‌ها و چشمه‌های کوچک خانواده‌ها شکل گرفته است. اگر این چشمه‌ها و رودخانه‌ها گل‌آلود و مسموم باشد و آب آن نیز مناسب نباشد؛ نباید توقع داشت که آن دریا و آن اقیانوس هم آب خوبی داشته باشد. مدارس، مراکز، دانشگاه‌ها، شهرها، روستاها، اجتماعاتی تشکیل شده از خانواده‌های مختلف هستند. به همین دلیل است که اسلام توجه عمیقی به نهاد اجتماعی خانواده داشته و آیات متعددی در این رابطه نازل شده است. نبی مکرم اسلام(ص) می‌فرماید: «خَیْرُکُمْ‏ خَیْرُکُمْ‏ لِأَهْلِهِ وَ أَنَا خَیْرُکُمْ لِأَهْلِی»؛^[1] یعنی بهترین شما، کسی است که برای خانواده‌اش بهترین باشد. بعضی افراد در بیرون از خانه، خودشان را خوب نشان می‌دهند. در محیط خودشان را کار خیلی عالی نشان می‌دهند. با همکار، رفیق و دوست در کوچه در خیابان خوب هستند، اما در خانه خوب نیستند. رسول‌خدا(ص) فرمود: «خیر و شرّ شما را با خانواده‌تان می‌سنجند. بهترین شما، کسی است که خانواده‌اش از او بیشتر راضی باشد. من که پیغمبر شما هستم، بهترین شما در همه جهات از جمله در رسیدگی به خانواده هستم». سپس فرمودند: «ما أکرم‏ النّساء إلّا کریم و لا أهانهنّ إلّا لئیم...؛^[2] مردها و افرادی که زن‌هایشان را تحقیر می‌کنند، لئیم‌ هستند و آن‌هایی که خانواده‌هایشان را تکریم می‌کنند، کریم هستند». ملاک پستی و کرامت ملاک برتری و سقوط، پیامبر اکرم(ص) است که فرمودند: «از زن‌هایشان بپرسید، ببینید آیا مردان خانواده‌شان را تحویل می‌گیرند یا نه؟ زن‌هایشان را تکریم می‌کنند یا نه؟ آدم‌های باکرامت، به کسی اهانت و او را تحقیر نمی‌کنند». این ملاکی است که نبی مکرم اسلام(ص) به ما داده است. آن حضرت در سخن دیگری فرمود: «مَلْعُونٌ مَلْعُونٌ» و دو بار لعنت کرد کسی را که حق عیال و خانواده‌اش را ضایع کند،‌حقش را نادیده بگیرد و به آن‌ها بی‌توجهی کند: «مَنْ‏ ضَیَّعَ‏ مَنْ‏ یَعُولُ ...».^[3] این‌ها نکاتی است که در دین، آیات و روایات ما مطرح شده است. هیچ نهاد، مرکز و مذهبی به زیبایی اسلام و قرآن در مورد حقوق خانواده سخن نگفته است.
یکی از حقوق و نکات مهم در اخلاق خانوادگی، بحث حجاب و عفاف است. معضل کنونی جامعه ‌ما که متأسفانه به رسانه‌هایمان نیز راه پیدا کرده است، عدم رعایت فرهنگ عفاف، حجاب و عدم رعایت پوشش و حریم مرد و زن است. قرآن دو شخصیت را به عنوان مظهر عفاف، حجاب و حیا معرفی کرده است: حضرت یوسف(ع) و حضرت مریم(س) البته بعضی از مفسرین از آیاتی که درباره این دو شخصیت سخن گفته است، چنین برداشت کرده‌اند که مقام حضرت مریم(س) در این بعد، به یک معنا بالاتر از حضرت یوسف(ع) است. قرآن کریم هر دو شخصیت را ستوده است.


[1]. محمد بن حسن حر عاملى؛ وسائل الشیعة؛ ج ۲۰، ص ۱۷۱؛ حسن بن فضل طبرسى؛ مکارم الأخلاق‏؛ ص ۲۱۶.
[2]. ابوالقاسم پاینده؛ ‏نهج الفصاحة (مجموعه کلمات قصار حضرت رسول(ص))؛ص472.


[3]. محمد بن یعقوب کلینى؛ الکافی؛ ج4، ص12؛ محمد بن على صدوق؛ کتابٌ من لایحضره الفقیه‏؛ ج ۲، ص ۶۸.