شایعه مهمترین ابزار جنگ روانی دشمن

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

حوزه علمیه

10.22081/rt.2019.67363

چکیده

امروزه شایعه به عنوان قوی‌ترین حربه دشمن و مهم‌ترین ابزار جنگ روانی وی در میدان مقابله با نظام اسلامی است. غفلت در این زمینه و کنترل نشدن وسائل ارتباط جمعی، رسانه‌ها و فضای مجازی در برابر شایعات، می‌تواند خسارات جبران‌ناپذیری به اعتقاد و اعتماد مردم وارد آورد. واژه‌های «شایعه»، «اِرجاف»، «اَراجیف»، «اِذاعه»، «خبر فاسق» و «خبر نامطمئن» در رابطه با شایعه، در قرآن مطرح شده و خدای متعال نیز در مقابل این گناه کبیره فرمان شدیدترین مجازات را صادر کرده است؛ زیرا خطرات زیانباری برای جامعه اسلامی دارد و امنیت روانی جامعه اسلامی را به هم می‌ریزد.

کلیدواژه‌ها


  1. قرآن کریم.

    1.  ابن ابی‌الحدید، عبدالحمید بن هبةالله؛ شرح نهج البلاغه؛ تصحیح محمد ابوالفضل ابراهیم؛ قم: مکتبة آیه‌الله المرعشی النجفی، 1404 ق.
    2.  ابن ابی‌جمهور، محمد بن زین‌الدین؛ عوالی اللئالی العزیزیة فی احادیث الدینیة؛ تصحیح: مجتبی عراقی؛ قم: دار سید الشهداء للنشر، 1405 ق.
    3.  ابن اثیر، علی بن محمد؛ الکامل فی التاریخ؛ بیروت: دار صادر، 1385ق.
    4.  ابن‌‌ شعبه حرانی، حسن بن علی؛ تحف العقول؛ تصحیح علی اکبر غفاری؛ قم: جامعه مدرسین، 1404 ق.
    5.  ابن شهرآشوب، محمد بن علی؛ مناقب آل ابی‌‏طالب:؛ قم: نشر علامه، 1379ق.
    6.  ابن‌ طاووس، علی بن موسی؛ اللهوف علی قتلی الطفوف؛ ترجمه احمد فهری زنجانی؛ تهران: جهان، [بیتا].
    7.  ابن قولویه، جعفر بن محمد؛ کامل الزیارات؛ تصحیح عبدالحسین امینی؛ نجف اشرف: دار المرتضویة، 1356 ش.
    8.  ابن نما حلی، جعفر بن محمد؛ مثیر الاحزان؛ تصحیح مدرسه امام مهدی4؛ قم: مدرسه امام مهدی4، 1406 ق.
    9.  ابومخنف کوفی، لوط بن یحیی؛ وقعة الطف؛ تصحیح محمد هادی یوسفی غروی؛ قم: جامعه مدرسین، 1417 ق.
    10.  اربلی، علی بن عیسی؛ کشف الغمة فی معرفة الائمة؛ تصحیح: هاشم رسولی محلاتی؛ تبریز: بنی‌هاشمی، 1381 ق.
    11. استادی، رضا؛ آئینه صدق و صفا؛ قم: نشر مشهور، 1380ش.
    12. اکبرزاده، محمود؛ حسین7 پیشوای انسان‌ها؛ قم: حق‌بین، 1375ش.
    13. انصاریان، حسین؛ عرفان اسلامی؛ قم: دارالعرفان، ۱۳۸۶ – ۱۳۹۱ش.
    14. بحرانى اصفهانى، عبدالله؛ عوالم العلوم و المعارف والأحوال من الآیات و الأخبار و الأقوال (مستدرک سیدة النساء3 إلى الإمام الجواد7)؛ تحقیق مدرسه امام مهدى4؛ قم: مدرسه امام مهدی4، 1413ق.
    15. برقی، احمد بن محمد؛ المحاسن؛ تصحیح: جلال الدین محدث؛ قم: دار الکتب الاسلامیة، 1371 ق.
    16. بلاذری، احمد بن یحیی؛ جمل من انساب الاشراف؛ بیروت: دارالفکر، 1417ق.
    17. پاک‌نیا، عبدالکریم؛ خاطرات ماندگار؛ قم: نشر فرهنگ اهل‌بیت:، 1389ش.
    18. پاینده، ابوالقاسم؛ نهج‌الفصاحه (مجموعه کلمات قصار رسول اکرم9)؛ تهران‏: دنیاى دانش‏، چاپ چهارم‏، 1382ش.
    19. تمیمی آمدی، عبدالواحد؛ تصنیف غرر الحکم و درر الکلم؛ تصحیح مصطفی درایتی؛ قم: دفتر تبلیغات، 1366 ش.
    20. ـــــــــــــــــــــــ؛ غرر الحکم و درر الکلم؛ تصحیح سید مهدی رجایی؛ قم: دار الکتاب الاسلامی، 1410 ق.
    21. ثقفی، ابراهیم بن محمد؛ الغارات؛ تصحیح: عبدالزهرا حسینی؛ قم: دار الکتاب الاسلامی، 1410 ق.
    22. جمعی از پژوهشگران حوزه علمیه قم؛ گلشن ابرار؛ چاپ سوم، قم: نشر معروف، 1385 ش.
    23. جمعی از محققان پژوهشکده باقرالعلوم7؛ موسوعة کلمات الامام الحسین7؛ قم: نشر معروف، 1373 ش.
    24. جمعی از نویسندگان؛ زبان بایدها و نبایدها؛ قم: بوستان کتاب، چاپ پنجم، 1397ش.
    25. جمعی از نویسندگان؛ سیمای خانواده در اسلام؛ قم: بوستان کتاب، 1395 ش.
    26. جوادی آملی، عبدالله؛ مفاتیح الحیاة؛ قم: مؤسسه اسراء، 1391ش.
    27. حافظ، شمس الدین محمد؛ دیوان غزلیات؛ تصحیح خطیب رهبر؛ تهران: صفی علیشاه، 1388ش. 
    28. حر عاملی، محمد بن حسن؛ وسایل الشیعه؛‌ تصحیح: مؤسسه آل البیت:؛ قم: مؤسسه آل البیت:، 1409 ق.
    29. حمیری، عبدالله بن جعفر؛ قرب الاسناد؛ تصحیح: مؤسسه آل البیت:؛ قم: مؤسسه آل البیت:، 1413 ق.
    30. خنیفر، حسین؛ مهارت‌های مدیریت زمان از دانش تا روش؛ چاپ دوم، قم: نصایح، 1390 ش.
    31. دهخدا، علی اکبر؛ لغت‌نامه؛ تهران: مؤسسه لغت‌نامه دهخدا، 1325ش.
    32. دوانی، علی؛ امام خمینی; در آینه خاطره‌ها؛ تهران: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی;، 1382 ش.
    33. دیلمی،‌ حسن بن محمد؛ اعلام الدین فی صفات المؤمنین؛ تصحیح: مؤسسه آل البیت:؛‌ قم: مؤسسه آل البیت:، 1408 ق.
    34. راغب اصفهانی، حسین؛ مفردات الفاظ القرآن؛ تصحیح صفوان عدنان داوودی؛ بیروت ـ دمشق: دار القلم ـ دار الشامیة، 1412 ق.
    35. زحیلی، وهبه؛ التفسیر المنیر فی العقیدة و الشریعة و المنهج؛ چاپ دوم، سوریه ـ دمشق: دار الفکر، 1411 ق.
    36. ساروخانی، باقر؛ درآمدی بر دایرةالمعارف علوم اجتماعی؛ چاپ سوم، تهران: کیهان، 1380 ش.
    37. ستوده، هدایت‌الله؛ مقدمه‌ای بر آسیب‌شناسی اجتماعی؛ چاپ دوم، تهران: آوای نور، 1373 ش.
    38. سعدی شیرازی، مصلح بن عبدالله؛ بوستان؛ تصحیح: غلامحسین یوسفی؛ چاپ اول، تهران: انتشارات خوارزمی، 1368ش.
    39. ــــــــــــــــــــــــــــــــ؛ کلیات سعدی؛ به اهتمام فروغی، تهران: امیرکبیر، چاپ چهارم،  1363ش.
    40. شریف الرضی، محمد بن حسین؛ نهج البلاغه؛ تصحیح صبحی صالح؛ چاپ اول، قم: هجرت، 1414 ق.
    41. شریفی، محمود و دیگران؛ موسوعة کلمات الامام الحسین7؛ قم: دار الاسوه للطباعة و النشر، 1383 ش.
    42. شعیری، محمد بن محمد؛ جامع الاخبار؛ نحف: مطبعة الحیدریة، [بیتا].
    43. صادقی تهرانی، محمد؛ الفرقان فی تفسیر القرآن بالقرآن و السنة؛ قم: فرهنگ اسلامی، 1406 ق.
    44. صدوق، محمد بن علی؛ الامالی؛ تهران: کتابچی، 1376 ش.
    45. ــــــــــــــــــــــ؛ التوحید؛ تصحیح هاشم حسینی؛ قم: جامعه مدرسین، 1389 ق.
    46. ــــــــــــــــــــــ؛ ثواب الاعمال و عقاب الاعمال؛ قم: دار الشریف الرضی للنشر، 1406 ق.
    47. ــــــــــــــــــــــ؛ علل الشرایع؛ قم: کتاب‌فروشی داوری، 1385ش.
    48. ــــــــــــــــــــــ؛ کتابُ من لا یحضره الفقیه؛ تصحیح علی اکبر غفاری؛ قم: دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، 1413 ق.
    49. ــــــــــــــــــــــ؛ کمال الدین و تمام النعمة؛ تصحیح: علی اکبر غفاری؛ تهران: اسلامیه، 1395 ق.
    50. ــــــــــــــــــــــ؛ معانی الاخبار؛ تصحیح علی اکبر غفاری؛ قم: دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، 1403 ق.
    51. صغیر اصفهانی، محمد حسین؛ حسین7 پیشوای انسان‌ها؛ مشهد: کتابفروشی جعفری، 1343 ش.
    52. طباطبایی، سید محمد حسین؛ المیزان فی تفسیر القرآن؛ بیروت: مؤسسة الاعلمی للمطبوعات، [بیتا].
    53. ـــــــــــــــــــــــــــ؛ المیزان فی تفسیر القرآن؛ چاپ اول، تهران: اسوه، 1421 ق.
    54. طبرسی، احمد بن علی؛ الإحتجاجعلىأهلاللجاج؛ تصحیح محمد باقر خرسان؛ مشهد: نشر مرتضی، 1403 ق.‏
    55. طبری، محمد بن جریر؛ تاریخ الامم و الملوک (تاریخ طبری)؛ بیروت: دارالکتب الاسلامیه، بی‌تا.
    56. ــــــــــــــــــــــ؛ تاریخ الامم و الملوک (تاریخ طبری)؛ بیروت: مؤسسة الأعلمی للمطبوعات، 1879 ق.
    57. طوسی، محمد بن حسن؛ الامالی؛ تصحیح: مؤسسة البعثة؛ قم: دار الثقافة، 1414 ق.
    58. على بن الحسین، امام چهارم7؛ الصحیفة السجادیة؛ ص 124. قم: دفتر نشر الهادی چاپ:اول، 1376ش.
    59. فرجاد، محمدحسین؛ آسیب‌شناسی اجتماعی و جامعه‌شناسی انحرافات؛ چاپ ششم، [بیجا]: بدر، 1374 ش.
    60. قرائتی، محسن؛ تفسیر نور؛ چاپ اول، تهران: مرکز فرهنگی درس‌هایی از قرآن، 1388 ش.
    61. قربان حسینى، على اصغر؛ جرم‌شناسى و جرم‌یابى سرقت؛ تهران: جهاد دانشگاهى، 1371 ش.   
    62. قمی، عباس؛ سفینة البحار؛ قم: نشر اسوه، 1414ق.
    63. قمی، علی بن ابراهیم؛ التفسیر القمی؛ تصحیح: طیب موسوی جزایری؛ قم: دار الکتاب، چاپ سوم، 1363 ش
    64.  قندوزی، سلیمان بن ابراهیم؛ ینابیع ‌المودة؛ نجف: مکتبةالحیدریّه، 1384 ق
    65. کراجکی، محمد بن علی؛ کنز الفوائد؛ تصحیح: عبدالله نعمة؛ قم: دار الذخائر، 1410 ق.
    66. کلینی، محمد بن یعقوب؛ الکافی؛ تصحیح: دار الحدیث؛ قم: دار الحدیث، 1429 ق.
    67. ـــــــــــــــــــــــ؛ الکافی؛ تصحیح علی اکبر غفاری و محمد آخوندی؛ تهران: دار الکتب العلمیه، 1407 ق.
    68. کوفی اهوازی، حسین بن سعید؛ المؤمن؛ قم: نشر مؤسسة الإمام المهدی4، 1404 ق .
    69. لیثی واسطی، علی بن محمد؛ عیون الحکم و المواعظ؛ تصحیح حسین حسنی بیرجندی؛ قم: دار الحدیث، 1376 ش.
    70. مجلسی، محمد باقر؛ بحار الانوار؛ تحقیق جمعی از محققان؛ بیروت: دار احیاء التراث العربی، 1403 ق.
    71. ــــــــــــــــــ؛ بحارالانوار؛ بیروت: مؤسسة الوفا، 1403 ق.
    72. محدثی، جواد؛ پیام عاشورا؛ پژوهشکده تحقیقات اسلامی نمایندگی ولی فقیه در سپاه، قم: فراز اندیشه، 1383ش.
    73. محمدی ری‌شهری، محمد؛ میزان الحکمة؛ قم: دارالحدیث، 1416ق.
    74. مختاری، رضا؛ سیمای فرزانگان؛ قم: دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم،‌ 1371 ش.
    75. مطهری، مرتضی؛ مجموعه آثار؛ تهران: انتشارات صدرا، بی‌تا.
    76. معین، محمد؛ فرهنگ فارسی معین؛ چاپ بیست و سوم، تهران: امیرکبیر، 1385 ش.
    77. مفید، محمد بن محمد؛ الاختصاص؛ تصحیح علی اکبر غفاری و محمود محرمی زرندی؛ قم: المؤتمر العالمی لالفیة الشیخ المفید، 1413ق.
    78. ـــــــــــــــــــــ؛ الارشاد فی معرفة حجج الله علی العباد؛ تصحیح مؤسسه آل البیت:؛ قم: کنگره شیخ مفید، 1413 ق.
    79. ـــــــــــــــــــــ؛ مناسک المزار؛ تصحیح: محمدباقر ابطحی؛ قم: کنگره جهانی هزاره شیخ مفید، 1413 ق.
    80. مکارم شیرازی، ناصر و دیگران؛ تفسیر نمونه؛ چاپ دهم، تهران: دار الکتب الاسلامیه، 1371 ش.
    81. موسوی خمینی، سید روح الله؛ صحیفه امام؛ تهران: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، 1386 ش.
    82. ــــــــــــــــــــــــــــ؛ چهل حدیث؛ تهران: مؤسسه تنظیم نشر و آثار امام خمینی;،‌ 1371 ش.
    83. ـــــــــــــــــــــــــــ؛ صحیفه نور؛ چاپ پنجم، تهران: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، 1389 ش.
    84. موسوی مقرم، سید عبدالرزاق؛ مقتل الحسین7؛ بیروت:           مؤسسة الخرسان للمطبوعات، 1426ق.
    85. ـــــــــــــــــــــــــــ؛ مقتل الحسین7؛ قم: مکتبة بصیرتی، 1383 ق.
    86. مولوی بلخی، جلال الدین محمد؛ مثنوی معنوی؛ چاپ نهم، تهران: امیرکبیر، 1362 ش.
    87.  ــــــــــــــــــــــــــــــ؛ مثنوی معنوی، تهران: انتشارات امیرکبیر، 1376‌ش.
    88. نراقی، احمد؛ معراج السعادة؛ قم: انتشارات هجرت، 1371ش.
    89. نصر بن مزاحم؛ وقعة صفین؛ تصحیح عبدالسلام محمد هارون؛ قم: مکتبة آیة الله المرعشی النجفی‏، 1404 ق.
    90. نوری، حسین؛ مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل؛ تصحیح: مؤسسه آل البیت:؛ قم: مؤسسه آل البیت:، 1408 ق.
    91. نیّر ممقانی، محمد تقی؛ دیوان آتشکده حجة الاسلام نیر؛ به کوشش علی اکبر عماد؛ تبریز: کتابفروشی هاتف، 1319 ش.
    92. ورام بن ابی‌فراس، مسعود بن عیسی؛ تنبیه الخواطر و نزهة الناظر؛ قم: مکتبة فقیه، 1410 ق.