سنت الهی در برخورد با برهم زنندگان امنیت جامعه اسلامی (رهنمودی امنیتی برای شرایط بحران)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

استادیار پژوهشکده فرهنگ و معارف قرآن پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی

10.22081/rt.2025.73517.1533

چکیده

قرآن کریم، در آیاتی مهم، رهنمودهایی اثرگذار برای حفظ امنیت و آرامش جامعه و امت اسلامی در شرایط بحران، ازجمله دوران جنگ، بیان داشته است که در این مقاله به یک نمونه از آن­­ها (سنت الهی در برخورد با برهم زنندگان امنیت جامعه اسلامی) اشاره می­‌کنیم:
خدای سبحان در آیات 60 -62 سوره احزاب، از سه گروه آشوبگر در شهر مدینه یاد کرده و درباره احکام و اوصاف آنان رهنمودهایی امنیت آفرین و آرامش بخش به پیامبر اکرم(ص) و مسلمانان داده است: 1. منافقان؛ 2. بیماردلان؛ 3. مُرجِفون[1] (شایعه پراکنان): «لَئِن لَم یَنتَهِ المُنافِقونَ و الَّذینَ فی قُلوبِهِم مَرَضٌ و المُرجِفونَ فِی المَدینَةِ لَنُغرِیَنَّکَ بِهِم ثُمَّ لا یُجاوِرونَکَ فیها اِلّا قَلیلا * مَلعونینَ اَینَما ثُقِفوا اُخِذوا و قُتِّلوا تَقتیلا * سُنَّـةَ الله فِی الَّذینَ خَلَوا مِن قَبلُ و لَن تَجِدَ لِسُنَّةِ الله تَبدیلا». «سوگند یاد می­‌کنم، اگر منافقان و کسانى که در دل‏هایشان بیمارى است و شایعه‌‏افکنانِ در مدینه، از کارهایشان باز نایستند، قطعاً تو را بر ضد آنان مى‏‌شورانیم تا از مدینه بیرونشان کنى؛ آن‏گاه جز زمانى کوتاه در مجاورت تو در این شهر نخواهند زیست. این، در حالى است که آنان لعنت شده‌‏اند؛ هر کجا یافت شوند باید دستگیر گردند و همگى به سختى کشته شوند. تبعید و کشتن منافقان و هم‏‌مسلکان آنان - که طغیانگرى را از حد مى‏‌گذرانند - سنّتى است که خدا آن را در میان کسانى که پیش از شما درگذشته‌‏اند، جارى ساخته است، و هرگز در سنت خدا تغییر و دگرگونى نخواهى یافت».
 
.[1] «المرجفون» جمع «مُرجِف» و مرجف از ریشه «رَجف» است. این ریشه به معنی اضطراب (لرزش) است و به لرزش زمین و لرزش قلب و موّاج شدن دریا «رجف» می­گویند (احمد بن فارس بن زکریا ابو الحسین، معجم مقائیس اللغة، ج2، ص491)‏؛ همچنین رجف به اضطراب شدید معنا شده است (محمد بن حسن ابن دُرید، جمهرة اللغه، ج1، ص463؛ حسین بن محمد راغب اصفهانی، مفردات ألفاظ القرآن، ص344). به گفته زمخشری نیز، رجف به معنی جنبیدن و لرزیدن، و «رَجْفَة» به معنی زلزله است (ابوالقاسم محمود بن عمر زمخشری خوارزمی، مقدمة الأدب، ص131).
واژه «اراجیف» از همین ریشه، وصف اخبار و گزارش­های بی پایه است. این واژه، ‏جمع «اِرجاف» است (اسماعیل‌بن‌حماد جوهری، الصحاح: تاج اللغة و صحاح العربیة، ج4، ص1363) و ارجاف به معنی فتنه انگیزى و ایجاد اضطراب است؛ با کار یا با سخن و شایعه، و گفته شده اراجیف خاستگاه­های فتنه­ها هستند (حسین بن محمد راغب اصفهانی، مفردات ألفاظ القرآن، ص344). این گونه اخبار، هم خود لرزان و سست و بی پایایه اند؛ هم شنوندگان را مضطرب و سست می­کنند. علامه طباطبایی می­گوید: «ارجاف» به معناى اشاعه (پراکندن و منتشر کردن) باطل است، برای ایجاد اضطراب و تزلزل (سید محمدحسین طباطبایى، ترجمه تفسیر المیزان، ج16، ص340 ). بر این اساس، مرجفون در فرهنگ قرآن، متناسب با معنای لغوی آن، به معنی شایعه پراکنانی است که با انتشار اخبار دروغ و بی پایه، روحیه مردم را متزلزل و آنان را مضطرب می‌کنند تا به اهداف پلید خود برسند.

کلیدواژه‌ها

موضوعات