استادیار پژوهشکده فرهنگ و معارف قرآن پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی
10.22081/rt.2025.73517.1533
چکیده
قرآن کریم، در آیاتی مهم، رهنمودهایی اثرگذار برای حفظ امنیت و آرامش جامعه و امت اسلامی در شرایط بحران، ازجمله دوران جنگ، بیان داشته است که در این مقاله به یک نمونه از آنها (سنت الهی در برخورد با برهم زنندگان امنیت جامعه اسلامی) اشاره میکنیم: خدای سبحان در آیات 60 -62 سوره احزاب، از سه گروه آشوبگر در شهر مدینه یاد کرده و درباره احکام و اوصاف آنان رهنمودهایی امنیت آفرین و آرامش بخش به پیامبر اکرم(ص) و مسلمانان داده است: 1. منافقان؛ 2. بیماردلان؛ 3. مُرجِفون[1] (شایعه پراکنان): «لَئِن لَم یَنتَهِ المُنافِقونَ و الَّذینَ فی قُلوبِهِم مَرَضٌ و المُرجِفونَ فِی المَدینَةِ لَنُغرِیَنَّکَ بِهِم ثُمَّ لا یُجاوِرونَکَ فیها اِلّا قَلیلا*مَلعونینَ اَینَما ثُقِفوا اُخِذوا و قُتِّلوا تَقتیلا*سُنَّـةَ الله فِی الَّذینَ خَلَوا مِن قَبلُ و لَن تَجِدَ لِسُنَّةِ الله تَبدیلا». «سوگند یاد میکنم، اگر منافقان و کسانى که در دلهایشان بیمارى است و شایعهافکنانِ در مدینه، از کارهایشان باز نایستند، قطعاً تو را بر ضد آنان مىشورانیم تا از مدینه بیرونشان کنى؛ آنگاه جز زمانى کوتاه در مجاورت تو در این شهر نخواهند زیست. این، در حالى است که آنان لعنت شدهاند؛ هر کجا یافت شوند باید دستگیر گردند و همگى به سختى کشته شوند. تبعید و کشتن منافقان و هممسلکان آنان - که طغیانگرى را از حد مىگذرانند - سنّتى است که خدا آن را در میان کسانى که پیش از شما درگذشتهاند، جارى ساخته است، و هرگز در سنت خدا تغییر و دگرگونى نخواهى یافت».
.[1] «المرجفون» جمع «مُرجِف» و مرجف از ریشه «رَجف» است. این ریشه به معنی اضطراب (لرزش) است و به لرزش زمین و لرزش قلب و موّاج شدن دریا «رجف» میگویند (احمد بن فارس بن زکریا ابو الحسین، معجم مقائیس اللغة، ج2، ص491)؛ همچنین رجف به اضطراب شدید معنا شده است (محمد بن حسن ابن دُرید، جمهرة اللغه، ج1، ص463؛ حسین بن محمد راغب اصفهانی، مفردات ألفاظ القرآن، ص344). به گفته زمخشری نیز، رجف به معنی جنبیدن و لرزیدن، و «رَجْفَة» به معنی زلزله است (ابوالقاسم محمود بن عمر زمخشری خوارزمی، مقدمة الأدب، ص131). واژه «اراجیف» از همین ریشه، وصف اخبار و گزارشهای بی پایه است. این واژه، جمع «اِرجاف» است (اسماعیلبنحماد جوهری، الصحاح: تاج اللغة و صحاح العربیة، ج4، ص1363) و ارجاف به معنی فتنه انگیزى و ایجاد اضطراب است؛ با کار یا با سخن و شایعه، و گفته شده اراجیف خاستگاههای فتنهها هستند (حسین بن محمد راغب اصفهانی، مفردات ألفاظ القرآن، ص344). این گونه اخبار، هم خود لرزان و سست و بی پایایه اند؛ هم شنوندگان را مضطرب و سست میکنند. علامه طباطبایی میگوید: «ارجاف» به معناى اشاعه (پراکندن و منتشر کردن) باطل است، برای ایجاد اضطراب و تزلزل (سید محمدحسین طباطبایى، ترجمه تفسیر المیزان، ج16، ص340 ). بر این اساس، مرجفون در فرهنگ قرآن، متناسب با معنای لغوی آن، به معنی شایعه پراکنانی است که با انتشار اخبار دروغ و بی پایه، روحیه مردم را متزلزل و آنان را مضطرب میکنند تا به اهداف پلید خود برسند.
اسلامی (مدبّر), علی . (1404). سنت الهی در برخورد با برهم زنندگان امنیت جامعه اسلامی (رهنمودی امنیتی برای شرایط بحران). فصلنامه ره توشه, 6(ویژه نامه روایت صادق با رویکرد قرآنی), 63-68. doi: 10.22081/rt.2025.73517.1533
MLA
اسلامی (مدبّر), علی . "سنت الهی در برخورد با برهم زنندگان امنیت جامعه اسلامی (رهنمودی امنیتی برای شرایط بحران)", فصلنامه ره توشه, 6, ویژه نامه روایت صادق با رویکرد قرآنی, 1404, 63-68. doi: 10.22081/rt.2025.73517.1533
HARVARD
اسلامی (مدبّر), علی. (1404). 'سنت الهی در برخورد با برهم زنندگان امنیت جامعه اسلامی (رهنمودی امنیتی برای شرایط بحران)', فصلنامه ره توشه, 6(ویژه نامه روایت صادق با رویکرد قرآنی), pp. 63-68. doi: 10.22081/rt.2025.73517.1533
CHICAGO
علی اسلامی (مدبّر), "سنت الهی در برخورد با برهم زنندگان امنیت جامعه اسلامی (رهنمودی امنیتی برای شرایط بحران)," فصلنامه ره توشه, 6 ویژه نامه روایت صادق با رویکرد قرآنی (1404): 63-68, doi: 10.22081/rt.2025.73517.1533
VANCOUVER
اسلامی (مدبّر), علی. سنت الهی در برخورد با برهم زنندگان امنیت جامعه اسلامی (رهنمودی امنیتی برای شرایط بحران). فصلنامه ره توشه, 1404; 6(ویژه نامه روایت صادق با رویکرد قرآنی): 63-68. doi: 10.22081/rt.2025.73517.1533