شرایط جنگی بستری مناسب برای انتقال مفاهیم ارزشی و متعالی به فرزندان

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

دانش پژوه سطح چهار مشاوره اسلامی گرایش خانواده و ازدواج

10.22081/rt.2025.72537.1506

چکیده

در شرایط حساس و سرنوشت‌ساز مانند جنگ دوازده‌روزۀ اخیر میان ایران و رژیم صهیونیستی و آمریکا، ملت ایران بار دیگر اهمیت مفاهیمی ارزشی چون مقاومت، ایثار، شجاعت، دفاع از وطن و ... را به ‌گونه‌ای عینی و ملموس تجربه کرد. خانواده‌ها در چنین برهه‌هایی به‌ویژه در برابر پرسش‌ها و نگرانی‌های فرزندان قرار می‌گیرند و به‌ناچار به انتقال مفاهیم متعالی همچون فداکاری و باور به حقانیت دفاع و .... می‌پردازند. بنابراین شرایط جنگی و دفاعی فرصتی کلیدی برای نهادینه‌کردن مفاهیم ارزشی و متعالی در نسل جدید به شمار می‌آید. در روایات و سیره معصومان(ع) استفاده از این فرصت مشاهده می‌شود؛ چنانچه امام علی(ع) پس از جنگ صفین، در نامه‌ای (نامۀ 31 نهج‌البلاغه) به امام حسن مجتبی(ع) فرمودند: «وَجَدْتُکَ بَعْضِی بَلْ وَجَدْتُکَ کُلِّی، حَتَّى کَأَنَّ شَیْئًا لَوْ أَصَابَکَ أَصَابَنِی، وَکَأَنَّ الْمَوْتَ لَوْ أَتاکَ أَتَانِی...: تو را پاره‌ای از خود یافتم، بلکه همهٔ خود یافتم، تا آنجا که گویی اگر رنجی به تو رسد، به من رسیده، و اگر مرگ به سراغ تو آید، به سراغ من آمده است ...»؛ آن‌گاه مفاهیم کلیدی را به فرزندشان منتقل کردند. چه زیبا حضرت امیرالمؤمنین(ع) می‌فرمایند: «إِنَّ خَیْرَ مَا وَرَّثَ الْآبَاءُ لِأَبْنَائِهِمُ الْأَدَبُ لَا الْمَالُ: بهترین میراثی که پدران برای فرزندان بر جای می‌گذارند، ادب [تربیت نیکو] است، نه ثروت».[1] حضرت با این بیان، انتقال ادب و آداب صحیح و متعالی را ارزشمندترین میراث معرفی می‌کنند که نشان‌دهنده نگاه ژرف اسلامی به تربیت انسانی است؛ از‌این‌رو مطلوب‌بودن نگاه دوراندیشانه به مقوله تربیت فرزند و انتقال مفاهیم ارزشی و متعالی به آنان، از کلمات معصومان(ع) به‌خوبی استفاده می‌شود.
این نوشتار با استناد به منابع اسلامی و روان‌شناختی، برخی از مهم‌ترین مفاهیم ارزشی و متعالی اسلامی و شیوه‌های انتقال آنها به فرزندان در شرایط جنگی و دفاعی را بیان می‌کند و راهکارهایی عملی برای خانواده‌ها و مبلغان ارائه می‌دهد.
 
[1]. محمد بن یعقوب کلینی، الکافی، ج 8، ص 150.

کلیدواژه‌ها

موضوعات