عوامل موفقیت جبهۀ اسلام در جنگ احزاب با نگاهی به جنگ دوازده‌روزه

محسنی, مصطفی

doi:10.22081/rt.2025.72525.1503

عوامل موفقیت جبهۀ اسلام در جنگ احزاب با نگاهی به جنگ دوازده‌روزه

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

مصطفی محسنی

دکترای تاریخ فرهنگ و تمدن اسلامی و مدرس حوزه و دانشگاه.

10.22081/rt.2025.72525.1503

چکیده

مسلمانان تحت شکنجه و آزار مشرکان مکه، با جلای وطن اجباری، خانه و دارایی‌های خود را در مکه رها کردند و تن به مهاجرت به مدینه دادند، اما مشرکان مکه دست‌بردار نبودند؛ به همین دلیل جنگ‌هایی زنجیره‌ای علیه مردم مدینه تحمیل کردند. افزون بر جنگ‌های کوچک، در سال دوم هجری جنگ بدر به وقوع پیوست که منجر به پیروزی مسلمانان شد؛ ولی به تلافی جنگ بدر، مشرکان در سال سوم جنگ احد را بر مردم مدینه تحمیل کردند که اگرچه توانستند تلفاتی از مسلمانان بگیرند، با سازماندهی دوباره مسلمانان مجبور به فرار شدند؛ بنابراین با یاری‌جستن از قبایل مختلف، کوشیدند با حمله‌ای گسترده و همه‌جانبه به خیال خود کار دولت نبوی را تمام کنند و جنگ خندق را به راه انداختند. نام دیگر جنگ خندق، جنگ احزاب است؛ زیرا گروه‌های متعددی برای از‌بین‌بردن مسلمانان هم‌داستان شده بودند و کافران لشکری ده‌هزار نفری را به میدان جنگ آورده بودند.^[1] بنا بر برخی گزارش‌ها، تعداد آنان بیست‌وچهار هزار نفر ذکر شده است؛^[2] درحالی‌که مسلمانان سه‌هزار نفر^[3] و به قولی هفتصد نفر بودند.^[4] جبهۀ حق و در رأس آنها پیامبر اعظم(ص) با اقدامات متعددی مانع سقوط شهر مدینه شدند. در نوشتار حاضر به برخی از اقدامات اشاره می‌شود.

[1]. عبدالملک بن هشام، السیرة النبویه، ج ۳، ص ۲۳۰.
[2]. علی بن حسین مسعودی، التنبیه و الإشراف، ص 216.
[3]. محمد بن عمر واقدی، المغازی، ج ۲، ص ۴۵۳.
[4]. احمد بن ابی‌یعقوب یعقوبی، تاریخ، ج 2، ص 50.

کلیدواژه‌ها

موضوعات