مورخان معتقدند پیشینۀ دعا با پیدایش انسان قرین است؛ درحقیقت انسان همواره خود را نیازمند میدید و به لحاظ فطری میدانست که با مناجات با خالق میتواند خود را به ساحل آرامش برساند. دعا در ادیان الهی از اهمیت ویژهای برخوردار است؛ با نگاهی به آیات قرآن بهروشنی مشخص میشود سیره همۀ انبیای الهی، دعا و رازونیاز با خالق هستی است؛ چنانکه حضرت آدم(ع) خطاب به خداوند عرضه داشت: «ربّنا ظَلَمْنا أَنْفُسَنا وَإِنْ لَمْ تَغْفِرْ لَنا وَ تَرْحَمْنا لَنَکونَنَّ مِنَ الخاسِرینَ»[1] و نیز حضرت موسی(ع) به خداوند میگوید: «ربِّ إِنِّی ظَلَمْتُ نَفْسِی فَاغْفِرْ لِی فَغَفَرَ لَهُ إِنَّهُ هُوَ الْغَفُورُ الرَّحِیمُ؛[2] پروردگارا، من بر خویشتن ستم کردم، مرا ببخش. پس خدا از او درگذشت که وی آمرزنده مهربان است».
ای هدهد صبا به سبا میفرستمت بنگر که از کجا به کجا میفرستمت
حیف است طایری چو تو در خاکدانِ غم زین جا به آشیانِ وفا میفرستمت
در راهِ عشق مرحلهٔ قُرب و بُعد نیست میبینمت عیان و دعا میفرستمت
هر صبح و شام قافلهای از دعای خیر در صحبتِ شمال و صبا میفرستمت
تا لشکرِ غمت نکند مُلکِ دل خراب جانِ عزیزِ خود به نوا میفرستمت
ای غایب از نظر که شدی همنشین دل میگویمت دعا و ثنا میفرستمت[3]
دعا در اصطلاح دینی، به معنای رویآوردن به خداوند و درخواست از او با حالت خضوع است.[4] این نوشتار به سیره حضرت زهرا(س) دربارۀ دعا میپردازد. [1]. اعراف: ۲۳. [2]. قصص: ١٦. [3]. https://ganjoor.net/hafez/ghazal/sh90. [4]. محمد محییالدین عبدالحمید، التحفة السنیة، ص 25.