عاشورا یادگار نهضت جاوید امام حسین(ع) است که جمعیت به ظاهر کوچکی جان خود را در راه حفظ اسلام ناب محمدی(ص) فدا کردند. یاران امام حسین(ع) در عاشورا نه‌تنها یک‌شکل و یک‌رنگ نبودند، بلکه از نظر طبقات اجتماعی و فکری نیز یکسان نبودند. تصویری که از شب عاشورا ثبت و ضبط شده است، نشان می‌دهد یاران امام(ع) تا چه اندازه «آزاد» بودند. از مطالعه تاریخ می‌فهمیم تنوع و رنگارنگی عجیبی میان یاران امام بود؛ برعکس افراد در سپاه دشمن، مردمانی سطحی‌نگر، قبیله‌گرا، نژادپرست و دنیاگرا بودند که برای مال دنیا حاضر بودند آخرت خود را تباه کنند؛ درحالی‌که اصحاب امام(ع) صاحب فکر و فهم بودند و در شب عاشورا وعده پول و مقام نگرفتند، بلکه خبر کشته‌شدن دریافت کردند. امام(ع) شب عاشورا خطاب به یارانش فرمود: «خدایتان از جانب من پاداشی نیکو دهد. بدانید که من می‌دانم فردا سرنوشت ما با این دشمنان چه خواهد شد. اکنون به همه شما اجازه رفتن می‌دهم، پس همه آزادید که بروید و بیعتی از من بر گردن شما نیست».[1] در توصیف امام و عاشوراییان باید گفت:
مؤمنان معدود لیک ایمان یکی
جسم‌شان معدود لیکن جان یکی
غیرفهم و جان که در گاو و خرست
آدمی را عقل و جانی دیگرست
جان حیوانی ندارد اتحاد
تو مجو این اتحاد از روح باد
جان گرگان و سگان هر یک جداست
متحد جان‌های شیران خداست[2]
در این نوشتار به معرفی تعدادی از یاران امام حسین(ع) می‌پردازیم.
[1]. محمد ابن سعد، ترجمة الحسین(ع) و مقتله، ج ۱، ص ۷۰. [2]. جلال‌الدین محمد مولوی، مثنوی معنوی، دفتر چهارم، بخش 17.
)