از جمله خطبه‌های امیرمؤمنان(ع) که در نهج البلاغه آورده نشده است، خطبه‌ای توحیدی است که کلینی در کتاب شریف کافی ذکر کرده است. ایشان غالباً به نقل اصل روایات بسنده می‌کند و جز مواردی انگشت‌شمار، به توضیح شخصی خود نمی‌پردازد؛ با این وجود پس از نقل خطبه مذکور می‌نویسد: «این خطبه، از خطبههاى مشهور آن حضرت است و میان عامه مردم مشهور است و براى کسى که دنبال علم توحید باشد، اگر در آن بیندیشد و آن را بفهمد، کافی است. آری، اگر تمام جن و انس ـ جز پیغمبران ـ هم‌زبان شوند که توحید را مانند آنچه آن حضرت - پدر و مادرم فدایش - فرموده بیان کنند، از عهده‌اش برنمی‌آیند. و اگر بیان آن حضرت(ع) نبود، مردم نمی‌دانستند چگونه در راه توحید قدم بردارند».[1]
شاید خواننده گرامی تصور کند چنین خطبه‌ای، در فضایی روحانی همچون شب قدر یا شب جمعه یا نماز جمعه ایراد شده است؛ اما به تصریح امام صادق(ع) که راوی اصلی این خطبه هستند، سخنان توحیدی امیرمؤمنان(ع)، در فضایی جنگی و پیش از شروع پیکار با معاویه در صفین ایراد شده است.[2]
دامنه تأثیرگذاری توحید و خداباوری، همۀ ابعاد زندگی بشر را دربر می‌گیرد و اختصاص به زاویه‌ای خاص از حیات انسانی ندارد. جنگ‌ها و پیکارهای رخ‌‌داده در تاریخ، شاهدی جدی بر «نقش پررنگ خداباوری در سعادت انسان» است.
عاشورا و کربلا نمونۀ دیگری از صفحات تاریخ است که می‌تواند نقش «خداباوری» در سعادت را از یک‌سو و نقش «ضعف در خداباوری» در شقاوت را از سویی دیگر مجسم کند. افزون بر سخنان امام حسین(ع) در معرفی اصحاب خود، سرگذشت و سخنان آنان نیز نشان می‌دهد توحیدباوری، رکن رکین سعادت آنان بوده است. این نوشتار در پی بیان دو مطلب است: سخنان امام حسین(ع) و دیگر امامان(ع)درباره توحیدباوری اصحاب، سخنان و رفتارهای توحیدی یاران حسینی.
[1]. محمد بن یعقوب کلینی، الکافی، ج 1، ص 136.
[2]. همان، ص 134.
)