مهدویت در تفاسیر اهل سنت

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

دانشجوی دکتری مدرسی معارف اسلامی دانشگاه تهران

10.22081/rt.2023.75389

چکیده

قرآن معجزه الهی است که برای هدایت بشریت نازل شده است. عالمان جهان اسلام برای توضیح و تبیین این آیات تلاش‌های فراوانی کرده‌اند. کتب تفسیری ابزار کشف دیدگاه این عالمان درباره مسائل دینی است. قصد داریم در این نوشتار با بررسی کلی تفاسیر اهل سنت دیدگاه آنان را درباره «مهدویت» بیان کنیم. اندیشه اهل سنت درباره مهدویت در کتب مختلف تبیین شده است؛ ولی برداشت غالب از آن‌ها، این است که همه اهل سنت روایات مهدویت را پذیرفته‌اند؛ اما این نکته در تفاسیر بررسی نشده است که آیا همه مفسرین اهل سنت، روایات تفسیری مهدویت را قبول دارند؟
مفسران اهل سنت در ضمن بیان فهم خود از آیات قرآن، عقاید خویش را نیز تبیین کرده‌اند؛ ازاین‌رو واکاوی تفاسیر آنان با رویکرد مهدوی، نقشی مهم در فهمیدن عقاید آنان درباره این آموزه دارد. اکثر مفسران اهل سنت اصل مهدویت را پذیرفته‌اند و این موضوع را در ضمن آیاتی با نقل روایات یا در تحلیل و بررسی‌های خود بیان کرده‌اند.
متن تفاسیر قرون اولیه نقل‌محور است و تحلیل در آن‌ها دیده نمی‌شود؛ ولی در تفاسیر قرن‌های اخیر می‌توان تحلیل درباره مهدویت را نیز دید؛ اما تعدادی از تفاسیر هستند که تحت تأثیر انکار احادیث مهدوی، احادیث ذیل آیات را ضعیف شمرده‌اند؛ اما مهم این است که می‌توان اصل مهدویت را به‌صورت متواتر در این منابع دید.

کلیدواژه‌ها