مجموعه جهان هستى با خالق خود، ارتباطی هوشمندانه دارند؛ هر چند ادراک آن از راه متعارف برای انسان عادى مقدور نیست.[1] جانوران نیز از این مجموعه هستند که از ادراک جزیی، شعور، احساسات و عواطف بهره‌مندند؛ چنانکه امام صادق(ع) فرموده است: «خدا به حیوانات [به تناسب خلقت آنها] چهار خصلت عنایت کرد: شناخت خالق خود، شناخت چگونگى پى‌جویى روزى، شناخت نر از ماده و ترس از مرگ».[2] از این رو جانوران حرمت دارند و آدمیان نیز به لحاظ نگهداری و بهره‌بردارى از آنها، مکلف هستند که احترام ذاتى و حق حیات آنها را که از سوى پروردگار بر عهده آنان نهاده شده است، رعایت کنند.[3] بنابراین نگهداری و تصرف و بهره‌بردارى انسان از حیوانات ضوابط شرعى و اخلاقى بسیار دقیقى دارد و قوانین حمایتى و حقوقى که اسلام براى حیوانات وضع کرده است، احکامى شرعى و الزام‌آورند. این نوشتار ابتدا از نگهداری حیوانات در منزل و چگونگی رفتار با آنها سخن میگوید و سپس به حقوق حیوانات می پردازد.
[1]. اسراء: 44: «وَ إِنْ مِنْ شَیْءٍ إِلاَّ یُسَبِّحُ بِحَمْدِهِ وَ لکِنْ لا تَفْقَهُونَ تَسْبیحَهُمْ».
[2]. محمد بن یعقوب کلینی، الکافی، ج 6، ص 539.
[3]. محمدحسن نجفی، جواهر الکلام، ج 27، ص 111.
)