مسئولیت اجتماعی در سیره و گفتار رسول اعظم صلی‌الله‌علیه‌وآله

از زمانی که انسان به امر پروردگار واجد روح الهی و مسجود فرشتگان گردید، رسالت بزرگ خلیفةاللهی و دیگر مسئولیت‌های انسان بودن را پذیرا شد و در برابر خالق خویش، نفس خود و دیگر موجودات عالم، عهده‌دار مسئولیت شد. بر همین پایه امیرمؤمنان علی علیه‌السلام فرموده است: «اِتَّقُوا اللّه َ فی عِبادِهِ و بِلادِهِ فإنّکُم مَسؤولُونَ حتّى عنِ البِقاعِ و البَهائمِ؛ از خدا بترسید درباره بندگان او و سرزمین‌هایش؛ زیرا شما حتى درباره آبادی‌ها و چارپایان باید پاسخگو باشید.» رسول خدا صلی‌الله‌علیه‌وآله که خود حامل بار رسالت الهی و هدایتگری خلق به کمالات انسانی را به عهده داشتند، در توجه به مسائل، مشکلات و نیازهای جامعه انسانی پیشگام بودند و طبق فرمایش حضرت علی علیه‌السلام: «طَبِیبٌ دَوَّارٌ بِطِبِّهِ قَدْ أَحْکَمَ مَرَاهِمَهُ وَ أَحْمَى مَوَاسِمَهُ؛ او پزشکى است که با طب خویش پیوسته در گردش است، داروها و مرهم‏هاى خود را به خوبى آماده ساخته و ابزار داغ کردن را (براى سوزاندن‏ زخم‌ها) گداخته است.» او به همه ملزومات هدایتگری خلق واقف بود و از به کارگیری جهد و کوشش خویش برای برآورده ساختن آنها دریغ نمی‌ورزید. رنج و گرفتاری مردم را از خود می‌دانست و در شناخت به موقع و چاره‌جویی صحیح برای غلبه بر آنها کوشا بود.