در روز عید فطر، گویی مسلمان از نو متولد می‌شود. تبریک این عید، به‌حقیقت به جهت ولادت جدیدِ مؤمن روزه‌دار در شب عید فطر است؛ چرا که طبق گفتار امیر مؤمنان(ع)، روزه‌داران در شب عید فطر، از تمام آلودگی‌ها و پلیدی‌ها پاک شده و کمترین پاداش خود را که پاکی و پاکیزگی است، دریافت نموده‌اند. حضرت می‌فرماید:
«وَ اعْلَمُوا عِبَادَ اللَّهِ أنَّ أدْنَى مَا لِلصَّائِمِینَ وَ الصَّائِمَاتِ أنْ یُنَادِیَهُمْ مَلَکٌ فِی آخِرِ یَوْمٍ مِنْ شَهْرِ رَمَضَانَ أبْشِرُوا عِبَادَ اللَّهِ فَقَدْ غُفِرَ لَکُمْ مَا سَلَفَ مِنْ ذُنُوبِکُمْ فَانْظُرُوا کَیْفَ تَکُونُونَ فِیمَا تَسْتَأنِفُونَ؛[1]
ای بندگان خدا! بدانید که کوچک‌ترین پاداشی که برای مردان و زنان روزه‌دار است، این است که فرشته‌ای در روز آخر ماه مبارک رمضان به آنها ندا می‌دهد: ای بندگان خدا! بشارتتان باد که [خداوند متعال] تمام گناهان گذشته شما را آمرزید. پس، بنگرید که بعد از این چگونه عمل خواهید کرد.»
شیخ مفید(ره) در کتاب مسار الشیعه می‌نویسد:
«اینکه روز اوّل ماه شوال، عید اهل ایمان قرار داده شده، به جهت این است که آنان برای قبولی اعمالشان در ماه رمضان، خوشحال‌اند و از اینکه خداوند متعال گناهانشان را بخشیده و بر عیب‌های آنان پرده کشیده و مژده و بشارت از طرف خداوند رسیده است که ثواب‌های بسیاری برای روزه‌داران عطا خواهد کرد و از اینکه مؤمنان در اثر تلاش‌های شب و روز ماه مبارک رمضان، چند مرحله به قرب الهی نزدیک شده‌اند، حالت سُرور و نشاط دارند. در این روز، غسل معیّن شده و این، علامت پاکی از گناهان می‌باشد. عطرزدن و استفاده از بوی خوش و لباس زیبا و تمیز پوشیدن و به صحرا رفتن و زیر آسمان نماز خواندن، همگی علامت شادی و سُرور و از روی حکمت می‌باشد.»[2]
نماز روز عید فطر، به یک معنا شکرانه این نعمت الهی (ولادت جدید) در ماه رمضان است.
)