نگرشی تطبیقی بر وضعیت دینی جامعه پیشاقیام امام حسین ع و امام مهدی ع

در طول تاریخ بشریت، در جوامع دینی همیشه کسانی بوده‌اند که به دلایل گوناگون در برابر تعالیم الهی تاب نیاورده و به دنبال مطامع نفسانی خود رفته‌اند. جامعه اسلامی نیز از این آفت به دور نبوده و گروهی به دنبال فرهنگ جاهلی و احیای آن بودند. علی‌رغم زحمات بسیاری که پیامبر ص برای بنیان نهادن جامعه اسلامی و گسترش آن متحمل شدند، با وفات ایشان وضعیت دین‌داری مردم سیر قهقرایی داشت. از آنجا که حفظ کیان دین و هدایت جامعه به سوی تعالیم حیات‌بخش آن، از وظایف امام است؛ ائمه معصومین: همواره تا حد امکان کوشیده‌اند بنا بر مقتضیات زمانه، به روش‌های گوناگون به این مهم عمل کنند.
در فرهنگ شیعه، «قیام و حماسه حسینی» (عاشورا) و «قیام و انقلاب مهدوی» (ظهور)، از نقاط عطف حیات دینداران و بلکه بشریت به شمار می‌رود. «قیام سرخ حسینی» در پیشینه حیات اسلام، باعث آبیاری شجره طیبه دین و رشد و تعالی آن گردید و «قیام سبز مهدوی» در آینده حیات اسلام، موجب ثمردهی این شجره خواهد شد. یکی از مسائلی که در بررسی این دو جریان تاریخ‌ساز توجه انسان را به خود جلب می‌کند، اشتراکات و شباهت‌های این دو قیام و رهبران آن است که پرداختن به آن، به مجالی بیش از حوصله یک مقاله نیاز دارد. از این رو در این نوشتار، به بررسی اجمالی وضعیت دینی جامعه پیش از وقوع این دو قیام می‌پردازیم و آسیب‌ها و آفت‌های جامعه اسلامی در این دو دوره را از جهت دین‌گریزی و دین‌ستیزی مورد بررسی قرار می‌دهیم.