بازخوانی رابطه کاهش نرخ فرزندآوری با افزایش نرخ طلاق در ایران

با اجرای برنامه جامع کنترل جمعیت و قانون تنظیم خانواده که از میانه دهه شصت در کشور در دستور کار قرار گرفت، نرخ رشد جمعیت کشور از 9/3 درصد در سال 1365 به 24/1 درصد در سال 1395 تنزل پیدا کرد و نرخ باروری از 5/6 فرزند به ازای هر زن در سال 1365 به 8/1 فرزند در سال 1395 سقوط کرد. این کاهش سریع نرخ باروری در ایران اسلامی، پیامدهای گسترده­ای در پی داشته است که از مهم­ترین آنها می­توان به پیامدهای پیچیده و شبکه­ای اجتماعی اشاره کرد. از جمله اصلی­ترین مصادیق پیامدها و آسیب­های اجتماعی برآمده از کاهش نرخ رشد جمعیت (YGR)[1]، سقوط نرخ فرزندآوری (TFR)[2] و رواج الگوی بی­فرزندی و تک فرزندی در جامعه ایران است. افزایش محسوس نرخ طلاق[3] در سال­های آغازین زندگی که معمولا به صورت توافقی انجام می­شود و فراتر از آن تشدید گسترده پدیده طلاق عاطفی، متغیری است که به شدت از دگرگونی الگوی فرزندآوری، کاهش نرخ رشد جمعیت (YGR) و نرخ باروری (TFR) متاثر شده­اند.



[1]. رشد جمعیت تغییر در جمعیت گونه‌ای از موجودات در بازه‌ای از زمان است. نرخ سالانه رشد جمعیت بشر در جمعیت‌شناسی به میزان تغییرات جمعیت در یک سال گفته می­شود.


[2]. نرخ باروری کل یا TFR  میانگین تعداد فرزندانی است که هر زن در طول دوره فرزندآوری خود به دنیا می­آورد.


[3]. نسبت طلاق‌های یک جامعه در دوره زمانی خاص که معمولاً یک سال تمام شمسی است بر مبنای معینی را نرخ طلاق می­گویند.