ناسیونالیسم در دوران معاصر و نزدیک به معاصر، به دو شکل ظهور کرد:
ـ ناسیونالیسم تجزیهکننده
ـ ناسیونالیسم متحدکننده
متأسفانه ناسیونالیسمی که جهان اسلام را در بر گرفت از نوع دوم بود. این ناسیونالیسم همزمان با ظهور پدیده صهیونیسم، از سوی استعمارگران در کشورهای اسلامی نفوذ یافت[1] .
[1]. حمید احمدی: ریشه های بحران در خاورمیانه ، انتشارات کیهان ، چاپ اول، بهار 1329، تهران . مقدمه.
)