در قاموس قرآن، عزت به معنی توانایی و در مقابل ذلت بیان شده است. از کلمات اهل لغت به دست میآید شیء کمیاب را از آنرو عزیز و عزیزالوجود گویند که آن در حالت توانایی قرار گرفته و رسیدن به آن سخت است.[1]
علامه طباطبایی در المیزان در تفسیر آیۀ «مَن کَانَ یُرِیدُ الْعِزَّةَ فَلِلَّهِ الْعِزَّةُ جَمِیعاً»؛[2] آورده است: راغب در کتاب مفردات میگوید: «عزت» به معنای آن حالتی است که نمیگذارد انسان شکست بخورد و مغلوب واقع شود و از همین قبیل است که میگویند: «ارض عزار»؛ زمین سخت. در معنای عزت، اصل صلابت است. عزت به معنی غیرت و حمیت نیز آمده است. عزت در معنای اینکه چیزی قاهر باشد و نه مقهور، یا غالب باشد و شکستناپذیر، ویژۀ خدای عزوجل است؛ چون غیر از خداوند متعال هر کسی را فرض کنی، در ذاتش فقیر و در نفسش ذلیل است و چیزی که نفسش در آن باشد، مالک نیست؛ مگر آنکه خدا به او رحم کند و سهمی از عزت به او بدهد؛ بنابراین هرکس که عزت میخواهد، باید از خدای تعالی بخواهد.[3]
[1]. سید علیاکبر قرشی، قاموس قرآن، ج 3، ص 338 ـ 339.
[2]. فاطر: 10.
[3]. المیزان، ترجمه: سید محمد باقر موسوی همدانی، ج 17 ، ص 227.