معاونت فرهنگی و تبلیغی دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم
فصلنامه ره توشه
2821-2797
1438
شماره 146 محرم
2016
05
21
شُکوه عقلانیت در نهضت امام حسین ع
15
29
68111
10.22081/rt.2016.68111
FA
محمدجواد
فاضل لنکرانی
عضو جامعه مدرسین حوزه علمیه قم
Journal Article
2020
02
03
خداوند در قرآن کریم فرموده است: «<strong>وَمَا الْحَیاةُ الدُّنْیا إِلاَّ لَعِبٌ وَلَهْوٌ وَلَلدَّارُ الآخِرَةُ خَیْرٌ لِلَّذینَ یَتَّقُونَ أَفَلا تَعْقِلُون</strong>.»<sup><sup>[1]</sup></sup>
عقل و اندیشه، در اسلام جایگاه والایی دارد و قرآن کریم نیز در آیات متعدد به لزوم تعقل و تفکر در آیات آفاقی و انفسی دعوت نموده تا انسانها در پرتو نور عقل، راه را از بیراهه بیابند و حق و باطل را از یکدیگر تمییز دهند. ازاینرو، گفتار و کردار پیشوایان دین نیز بر این اصل مهم استوار است و هیچگاه سخنی را بر زبان جاری نمیکنند یا عملی را انجام نمیدهند که با عقل سلیم مخالفتی داشته باشد و در واقع، آن بزرگواران الگوی کامل عقلانیت برای بشریت به شمار میروند.
<br clear="all" />
[1]. انعام، آیه 32: «زندگى دنیا، چیزى جز بازى و سرگرمى نیست و سراى آخرت، براى آنها که پرهیزکارند، بهتر است. آیا نمىاندیشید؟»
معاونت فرهنگی و تبلیغی دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم
فصلنامه ره توشه
2821-2797
1438
شماره 146 محرم
2016
05
21
جلوههایی از سنّتهای الهی در نهضت عاشورا
29
44
68112
10.22081/rt.2016.68112
FA
حسین
عبدالمحمدی
عضو هیئت علمی جامعة المصطفی العالمیه.
Journal Article
2020
02
03
در طول تاریخ بشری، همواره سنّتهای ثابت و همیشگی یا قوانین دائمی و بدون تغییری وجود داشته و دارند که هریک بهگونهای همسو با حکمت خداوندی تحقق مییابند. در قرآن کریم به شماری چند از این سنّتها اشاره شده که از آن جمله میتوان به: یاری مؤمنان از سوی حق تعالی، پاداش به نیکوکاران، آزمایش انسانها و عذاب تبهکاران اشاره نمود. بدیهی است، شناخت و توجه به این سنّتها، نقش بسزایی در رشد و شکوفایی فرد و جامعه ایفا کرده، زمینه دستیابی به کمالات انسانی را فراهم میسازند.
در این نوشتار، ضمن اشاره به مفهوم سنّت، به انواع سنّتهای الهی در قرآن پرداخته شده و جلوههای آنها نیز در نهضت عاشورای حسینی مورد بررسی قرار گرفته است.
معاونت فرهنگی و تبلیغی دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم
فصلنامه ره توشه
2821-2797
1438
شماره 146 محرم
2016
05
21
نقش قیام عاشورا در قیامهای حقطلبانه
45
61
68113
10.22081/rt.2016.68113
FA
عبدالکریم
پاک نیا تبریزی
استاد سطح عالی حوزه علمیه قم و از مبلّغان نخبه دفتر تبلیغات اسلامی.
Journal Article
2020
02
03
نهضت کربلا، بعد از شهادت امام حسین7، با سخنرانىهاى بیدارگرانه امام سجاد7 و زینب کبری3 جاودانه شد. اگرچه بهظاهر در عاشوراى سال 61ق. پیروزى ازآنِ یزیدیان بود و نبرد نابرابر کربلا به نفع جبهه باطل به پایان رسید، ولى در نگاه عمیق، پیروزى حقیقى متعلق به امام حسین7 و یاران او بود؛ چراکه حضرت در آن قیام، راه و رسمى ماندگار در عالم به یادگار گذاشت و با خون سرخش، مکتبى را براى مسلمانان، بلکه همه آزادگان جهان بنا نهاد که تا همیشه تاریخ باقى است و سرمشق حقطلبان عالم است.[1] ازهمینرو، بعد از جریان کربلا، نهضتهای حقطلبانه و رهاییبخش، مانند: قیام توّابین، قیام حَرّه و قیام مختار به وجود آمد که نگرشها را درباره حکومت امویان تغییر داد و پرسشهای متعددی را فراروی همگان ارائه نمود؛ از جمله اینکه: چرا فرزند پیامبر9 در یک جنگ نابرابر شرکت نمود؟ چرا آن حضرت کودکان و اهلبیت خویش را همراه خود برد؟ چرا جهان اسلام در برابر قیام امام سکوت کرد؟
در این نوشتار، به بررسی شماری از قیامهایی که بهتأسی از نهضت حسینی و یا برای خونخواهی امام و یارانش شکل گرفتند، میپردازیم.
<br clear="all" />
[1]. مهدی رستمنژاد و سعید داودی، <em>عاشورا؛ ریشهها و انگیزهها، </em>ص 66.
معاونت فرهنگی و تبلیغی دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم
فصلنامه ره توشه
2821-2797
1438
شماره 146 محرم
2016
05
21
آسیبشناسی عزاداری
61
78
68114
10.22081/rt.2016.68114
FA
محمد
سبحانی نیا
عضو هیئت علمی دانشگاه کاشان
Journal Article
2020
02
03
هر فرهنگ و آیینی، با گذشت زمان، از برخی دگرگونیهای اجتماعی و اعتقادی اثر میپذیرد و در صورت بیتوجهی به این روند، از هدف اصلی منحرف شده، بهاصطلاح، دچار «آسیب» میگردد. امام على7 میفرماید: «<strong>لِکُلِّ شَیءٍ آفَةٌ</strong>؛<sup><sup>[1]</sup></sup> هر چیزى را آفتى است.» آیین عزاداری نیز از این حکم مستثنا نیست. با توجه به جایگاه بلند و اهمیت عزاداری امام حسین7، لازم است از آن بهخوبی محافظت شود؛ زیرا کسی که بدون توجه به بحث آسیبها، وارد عمل میشود، همچون باغبانی میماند که بدون توجه به آفتها، دست به کشتوکار میزند. بدیهی است که این نوع کشتوکار، ثمره مطلوبی برای او نخواهد داشت. در اهمیت این مسئله، همین بس که علی7 میفرماید: «هرکس آفت چیزی را نشناسد، قادر به خودداری و پیشگیری از آن نیست.»[2]
این نوشتار، طیّ دو محور کلی، به تبیین آسیبشناسی عزاداری اختصاص یافته است.
<br clear="all" />
[1]. عبدالواحد تمیمی آمدی، <em>غرر الحکم ودرر الکلم</em>، ص 542.
[2]. همان، ص 419.
معاونت فرهنگی و تبلیغی دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم
فصلنامه ره توشه
2821-2797
1438
شماره 146 محرم
2016
05
21
جلوههای بندگی خدا در کربلا
79
93
68115
10.22081/rt.2016.68115
FA
علی اصغر
ثنایی
پژوهشگر حوزه علمیه قم.
Journal Article
2020
02
03
صدها سال پیش در سرزمینی تفتیده و خشک، حادثهای رخ داد که بعدها نام «عاشورا» گرفت و با پیامهایی متعالی، قدم به عرصه تاریخ نهاد و سرانجام با دلهای آزادگان و حقجویان عالم، پیوندی جاودانه یافت. این حادثه اگرچه در زمانی محدود و در مکانی خاص پدید آمد، اما جلوههای الهی آن، جهان را فراگرفت و بر بلندای جان و اندیشه بشری ماندگار شد.
حال، این پرسش پیش روست که علت جاودانگی و جهانیشدن قیام امام حسین7 چیست؟ و عاشورای حسینی چگونه مرزهای جغرافیایی را پشت سر نهاده، حتی صاحباننظران غیرمسلمان را نیز شیفته خود نموده است؟ بیتردید، عوامل متعددی در این زمینه تأثیر داشتهاند که یکی از مهمترین آنها، تجلی بندگی و تسلیم خالصانه در برابر خداوند است که بهتمامه در این قیامِ هدایتآفرین تجلی یافته است. در این نوشتار، شماری از جلوههای بندگی الهی را در قیام حسینی بررسی میکنیم.
معاونت فرهنگی و تبلیغی دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم
فصلنامه ره توشه
2821-2797
1438
شماره 146 محرم
2016
05
21
ولایتمداری در قیام عاشورا
93
108
68116
10.22081/rt.2016.68116
FA
سیدمحمد
میرتبار
از مبلّغان نخبه دفتر تبلیغات اسلامی.
Journal Article
2020
02
03
هر نهضتی، دو رکن اساسی دارد: رهبر و یاران. در آموزههای دینی، از این دو به «امام» و «امت» تعبیر میشود. موفقیت و شکست قیام، به پیوند و عدم پیوند این دو گره خورده است و در حقیقت، امام و امت، دو بال برای دستیابی به موفقیت میباشند؛ اما در صورت شکستهشدن یکی از آنها، نهضت نمیتواند فرایند پیروزی را طی نماید. در ماجرای کربلا، ابتدا مردم با رهبر خویش همراه شدند؛ اما در طی مسیر، برخی از قافله جدا شدند و بعضی نیز عقب ماندند و فقط عده کمی با سکاندار عاشورا همگام شدند و تا آخرینلحظه با امام و ولیّ خود همراه و همدل باقی ماندند و در راه او، از جان و مال و آبروی خویش گذشتند.
در این نوشتار، ضمن اشاره به مفهوم ولایت، برخی ویژگیهای یاران امام حسین7 را ذیل مقوله ولایتمداری تبیین مینماییم.
معاونت فرهنگی و تبلیغی دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم
فصلنامه ره توشه
2821-2797
1438
شماره 146 محرم
2016
05
21
تکلیفمداری در عاشورا
109
121
68117
10.22081/rt.2016.68117
FA
علی اکبر
صمدی یزدی
از مبلّغان نخبه دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم.
Journal Article
2020
02
03
از منظر اندیشمندان اسلامی، نگرشهای متفاوتی درباره انگیزه قیام امام حسین7 وجود دارد؛ برخی انگیزه آن حضرت را عدم پذیرش بیعت با یزید میدانند. بر اساس این دیدگاه، امام برای اینکه با یزید بیعت نکند، مدینه را ترک کرد. هنگامی که ولیدبنعتبه، فرماندار مدینه، دستور یزید در خصوص بیعت با او را به حسینبنعلی7 ابلاغ کرد، پاسخ شنید: «<strong>... وَمِثْلِی لَا یبَایعُ مِثْلَه</strong>؛<sup><sup>[1]</sup></sup> شخصیتی مثل من، با یزید بیعت نخواهد کرد.» عدهای نیز انگیزه نهضت حسینی را امربهمعروف و نهیازمنکر میدانند؛ چنانکه خود فرموده: «من، نه از روی خودخواهی و هوسرانی، این حرکت را آغاز میکنم و نه برای ایجاد فساد و ستمگری؛ بلکه هدف من از این قیام، اصلاح جامعه اسلامی است.»<sup><sup>[2]</sup></sup>
<br clear="all" />
[1]. محمدباقر مجلسی، <em>بحار الأنوار</em>، ج 44، ص 325.
[2]. همان، ص 329.
معاونت فرهنگی و تبلیغی دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم
فصلنامه ره توشه
2821-2797
1438
شماره 146 محرم
2016
05
21
جلوه های رعایت حق الناس در نهضت عاشورا
121
135
68118
10.22081/rt.2016.68118
FA
احمد
دهقان
پژوهشگر حوزه علمیه قم.
Journal Article
2020
02
03
اساس زندگی سالم و سعادت دنیا و آخرت، در گرو شناخت و رعایت حقوق دیگران یا حقّالناس است. این امر، به قدری مهم است که برخی روایات آن را از حقّالله نیز مهمتر دانستهاند؛ چه اینکه حقّالناس، حقّالله هم هست؛ ولی حقّالله، حقّالناس نیست؛ هرکس حقّالله را ضایع کند، طرف حسابش فقط خداست و دیگر به کسی بدهکار نیست؛ اما اگر کاری کند که حق مردم ضایع شود، علاوه بر مردم، باید پاسخگوی خداوند نیز باشد.
در این مقاله، میکوشیم ضمن اشاره به مفهوم حقّالناس و اهمیت آن، به اقسام این حق اشاره کنیم و در ادامه به بررسی روشهای جبران حقّالناس بپردازیم و در جایجای بحث، گوشههایی از سیره امام حسین7 را نیز در این باره یادآور شویم.
معاونت فرهنگی و تبلیغی دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم
فصلنامه ره توشه
2821-2797
1438
شماره 146 محرم
2016
05
21
نگرشی بر جایگاه وفای به عهد در اسلام
135
146
68119
10.22081/rt.2016.68119
FA
علی اکبر
مومنی
پژوهشگر پژوهشگاه فرهنگ و علوم اسلامی.
Journal Article
2020
02
03
اعتماد آحاد جامعه به یکدیگر، بزرگترین سرمایه برای بقا و رشد یک ملت است و اعتمادسازی، جز با وفای به عهد و پیمان، تحقق نخواهد یافت. بنابراین، چنانچه افراد جامعه نسبت به تعهدات خویش عمل ننمایند، این سرمایه بزرگ اجتماعی و نیز زمینههای رشد و شکوفایی از بین میرود. وفای به عهد، یکی از آشکارترین ارزشهای اجتماعی است که مقبولیت عمومی دارد و حُسن وفای به عهد و قُبح عهدشکنی، از امور فطری است که برای هر انسانی قابل فهم است و برای درک زیبایی وفای به عهد و زشتی عهدشکنی، به راهنمایی شرع و اقامۀ برهان نیازی نیست. ازاینرو، در تمامی ادیان وحیانی و غیروحیانی، پایبندی به معاهدات، از اصول و ارزشهای اخلاق اجتماعی به شمار رفته است. در این مقاله، ضمن تبیین دیدگاه اسلام درباره وفای به عهد، از مراتب عهد و پیمان نیز سخن خواهیم گفت.
معاونت فرهنگی و تبلیغی دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم
فصلنامه ره توشه
2821-2797
1438
شماره 146 محرم
2016
05
21
غیرت ورزی در آموزه های اسلامی با محوریت نهضت عاشورا
147
161
68120
10.22081/rt.2016.68120
FA
علیرضا
انصاری
پژوهشگر حوزه علمیه قم.
Journal Article
2020
02
03
امروزه رسانههای غرب، ارزشهای دینی و اخلاقی را به شکلی گسترده نشانه رفتهاند. بدیهی است که در چنین فضای غبارآلودی، واژگانی چون «غیرت» مهجور ماندهاند. ازاینرو، بایسته است چنین صفت والایی را بازخوانی نماییم و به بسط همهجانبه آن در میان جامعه اهتمام ورزیم. «غیرت»، از فضیلتهای الهی و انسانی است که همواره نگهبان دین و ناموس انسان میباشد. این ارزش متعالی اخلاقی، باید همچون دیگر سجایا و فضایل معنوی، شکوفا گردد و در نهاد آدمی پرورش یابد و البته تنها عامل رشد آن، دین و ایمان است. پیامبر اسلام9 فرمود: «<strong>إِنَّ الْغَیْرَةَ مِنَ الْإِیمَانِ</strong>؛[1] همانا غیرت، از ایمان ناشی میشود.»
<br clear="all" />
[1]. شیخ صدوق، <em>کتاب من لا یحضره الفقیه</em>، ج 3، ص 444.
معاونت فرهنگی و تبلیغی دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم
فصلنامه ره توشه
2821-2797
1438
شماره 146 محرم
2016
05
21
زمینهها و عوامل شقاوت دشمنان امام حسین ع
161
175
68121
10.22081/rt.2016.68121
FA
مصطفی
آزادیان
عضو هیئت علمی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی.
Journal Article
2020
02
03
ماجرای عاشورا، حادثهای عظیم، معرفتبخش و تحرّکآفرین است. قیام امام حسین7 برای انسان اندیشمند، هم صحنه تعلیم است و هم جایگاه عبرت. عاشورا به آدمی میآموزاند که برای حفظ دین، باید فداکاری نماید و از جایجای صحنه آن نیز عبرتهای معنوی و انسانساز برگیرد؛ یعنی خود را با این اسوه تاریخی مقایسه کند و بفهمد در چه حال و وضعیتی است؛ چه چیزی او را تهدید میکند و چه چیزی برای او لازم است؟[1]
در این نوشتار، به دنبال پاسخ به این پرسش هستیم که با توجه به حادثه عاشورا چه زمینهها و عواملی موجب شقاوت انسان میگردد. کسانی که امام حسین7 و یاران باوفایش را به شهادت رساندند، مسلمان و اهل نماز بودند؛ اما علل و عواملی چند موجب شد تا آنها به جنگ با ولیّ خدا برخیزند و در نهایت، به عذاب سوزان الهی گرفتار گردند و از سعادت در دنیا و آخرت محروم شوند.
<br clear="all" />
[1]. علیرضا مختارپور قهرودی، <em>72 سخن عاشورایی</em>، ص 60 ـ 61.
معاونت فرهنگی و تبلیغی دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم
فصلنامه ره توشه
2821-2797
1438
شماره 146 محرم
2016
05
21
سیره عبادی امام سجاد ع
175
190
68122
10.22081/rt.2016.68122
FA
سیدسجاد
ایزدهی
استادیار پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی.
Journal Article
2020
02
03
بررسی زوایای مختلف زندگی ائمه معصومین7 از جهات مختلفی حائز اهمیت است؛ تا آنجا که بدون پرداختن به این نکات، ابعاد مختلف زندگی پر برکت ایشان با هجمه فراوانی از شبهات مواجه خواهد شد.
از طرفی دیگر پژوهش در سیره اجتماعی، سیاسی و اخلاقی امامان معصوم7 الگویی مناسب برای روشمندشدن شیوه زندگی ماست.
امام سجاد7 یکی از شخصیتها و اسوههایی است که پرداختن به شیوه زندگی ایشان از بایستههاست؛ زیرا شبهات متعددی درباره زندگی سیاسی، اجتماعی حضرت ایجاد شده است. برخی اعتقاد دارند: ایشان فقط به عبادت میپرداخته و از وضعیت جامعه و حکومت زمان خود بیاطلاع و به آن بیتوجه بوده است؛[1] در حالی که ایشان ضمن بررسی وضع عصر خود به بررسی حکومت و رفع مشکل مسائل جهان اسلام میپرداخته است؛ با این تفاوت که این امر برای جامعه در قالب دعا وعبادت نمود مییافته است.
<br clear="all" />
[1]. ابنسعد کاتب واقدی، <em>طبقات الکبرى</em>، ج 5، ص 166.
معاونت فرهنگی و تبلیغی دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم
فصلنامه ره توشه
2821-2797
1438
شماره 146 محرم
2016
05
21
احکام محرم و عزاداری
193
209
68123
10.22081/rt.2016.68123
FA
محمود
اکبری
پژوهشگر حوزه علمیه قم.
Journal Article
2020
02
03
تمام اعمال و رفتار انسانها، چه فردى و چه اجتماعى، مشمول حکمى از احکام شرعى مىباشد و تمام موضوعاتى که به گونهاى با رفتار آدمى ارتباط پیدا مىکند، در فقه اسلامى داراى قانون و مقرراتى است. مناسبتهاى اسلامى و عزاى معصومین: نیز همچون سایر اعمال انسان داراى احکامى است که در این نوشتار به آن پرداخته میشود.
معاونت فرهنگی و تبلیغی دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم
فصلنامه ره توشه
2821-2797
1438
شماره 146 محرم
2016
05
21
روضه ها
209
231
68124
10.22081/rt.2016.68124
FA
علی
عباس زاده
برگرفته از کتاب در سوگ آل الله ع ، اثر حجتالاسلام والمسلمین علی نظری منفرد.
Journal Article
2020
02
03
امام حسین7 پس از نامههای فراوان مردم کوفه و دعوت از آن حضرت که تعداد آنها بالغ بر دوازده هزار نامه میشد و پس از اصرار آنها بر اینکه ما امام و رهبر نداریم، در آمدن به کوفه شتاب و عجله کن،[1] مسلم بن عقیل را در نیمه ماه مبارک رمضان سال 60 روانه کوفه کرد.
<br clear="all" />
[1]. شیخ مفید، <em>الإرشاد</em>، ج 2، ص 38.
معاونت فرهنگی و تبلیغی دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم
فصلنامه ره توشه
2821-2797
1438
شماره 146 محرم
2016
05
21
خاطرهها و تجربههای تبلیغی
231
244
68125
10.22081/rt.2016.68125
FA
گروه
تولید محتوا
معاونت فرهنگی تبلیغی دفتر تبلیغات
Journal Article
2020
02
03
در سالن فرودگاه پکن، با یک استاد دانشگاه هندی آشنا شدم. استادی که در دانشگاه دهلی، رشتۀ حقوق سیاسی تدریس میکرد. وقتی فهمید برای خرید گوشت و تعیین قبله و نظارت بر مسائل شرعی ذبح به چین رفتهام، پرسید: مگر خدا همه جا نیست؟ گفتم: بله. گفت: پس چرا حیوانات را هنگام کشتن رو به قبله میکنید؟ مگر معتقد نیستید که به هر طرف رو کنی خداست؟
با لطف و عنایت خدا بلافاصله در جوابش گفتم: انسان هم روح دارد و هم جسم. دین کامل، دینی است که هم برای روح و هم برای جسم برنامه داشته باشد، روح ما مادی نیست، جهت ندارد، عقب و جلو ندارد، به همین دلیل هر وقت به خدا توجه کند، رو به خداست: «<strong>فَأَیْنَما تُوَلُّوا فَثَمَّ وَجْهُ اللَّه</strong>».[1] اما جسم ما، مادی است، جهت دارد، پشت و رو دارد، به همین دلیل، دین اسلام برای جسم هم برنامه داده است که باید رو به مکان مادی بایستد، و چه مکانی بهتر از مکه که انبیا و اولیا بهویژه حضرت ابراهیم7، خالصترین اعمال را در آنجا انجام دادهاند.
<br clear="all" />
[1]. بقره، آیه 115.
معاونت فرهنگی و تبلیغی دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم
فصلنامه ره توشه
2821-2797
1438
شماره 146 محرم
2016
05
21
خانواده و پیشگیری از آسیبهای فضای مجازی
245
259
68126
10.22081/rt.2016.68126
FA
اباذر
جعفری
دانشآموخته حوزه علمیه قم و دانشجوی دکترای رشته مدرسی معارف.
Journal Article
2020
02
03
فناوریهای ارتباطی جدید، از جمله فضای مجازی و شبکههای اجتماعی، نقش انکارناپذیری در جامعه داشته، از ابعاد مختلف: سیاسی، امنیتی، اقتصادی و اجتماعی، دارای اهمیت است. در این میان، آثار تربیتی و فرهنگی آن در فرد، خانواده و اجتماع به جهت تغییر: سبک زندگی، هویت و شخصیت انسانی، اهمیتی دوچندان دارد. از همین رو، در نوشته حاضر سعی شده است ضمن اشاره به برخی چالشهای فردی و اجتماعی فضای مجازی، راهکارهایی درباره پیشگیری از آسیبها و تهدیدهای آن در حریم خانواده ارائه گردد.