معاونت فرهنگی و تبلیغی دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قمفصلنامه ره توشه2821-27972شماره 6 ویژهنامه خانواده20210622عوامل تحکیم خانواده در قرآن و روایات5187048910.22081/rt.2021.70489FAمحسنقرائتیJournal Article20210725گرمی کانون خانواده، دغدغه جهان امروز است. دنیای مدرن، با همه پیشرفتهایش، در مسئله خانواده درمانده است و انسانها با همه تحصیلات عالیه خود، نتوانستند از مشکلات سردی روابط در زندگی رهایی یایند؛ چه بسیار افراد تحصیلکرده که زندگی مدرن آنها، از گرمای زندگی تهی است و چه بسیار افراد عادی که با کمترین امکانات مادی، شیرینترین زندگی را دارند.
در دنیای مدرن، مفهوم خانواده و روابط خانوادگی، جایگاه اصلی خود را از دست داده و زن و مرد، به صورت قراردادی در زیر یک سقف زندگی میکنند؛ نه انس و عشقی دارند و نه محبت و صفایی. این در حالی است که اسلام، محیط خانه را محل عشق و محبت و ارتباطات عاطفی دانسته و توجه به غرایز جنسی را محدود به محیط خانواده میداند. تمام حقوق و وظایفی که در اسلام آمده است، در حقیقت تبیین دقیق حدود و مرزهاست تا در محیط خانواده، زن و مرد با محبت در کنار هم زندگی شیرینی را تجربه کنند.
از نگاه قرآن کریم، زن و شوهر یک روح در دو پیکرند و این مطلب از آیه ۳۵ سوره نساء میآید: «<strong>وَ إِنْ خِفْتُمْ شِقاقَ بَیْنِهِما</strong>؛ و اگر از شکاف میان آن دو (زن و شوهر) بیم داشتید»؛ زیرا کلمه «<strong>شِقاقَ</strong>» در جایی به کار میرود که یک چیز به دو قسمت تقسیم شود. با این منطق هر گاه همسری شکایت کند، نباید فوراً پیشنهاد جدایی داد؛ چنانکه وقتی زید با زینب، دخترعمه پیامبر(ص) ازدواج کرد و ناسازگاری میان آنان آغاز شد، زید تصمیم گرفت زینب را طلاق دهد. او بارها نزد پیامبر(ص) آمد، ولی هر بار آن حضرت به او میفرمود: «<strong>أَمْسِکْ عَلَیْکَ زَوْجَکَ</strong>؛<sup><sup>[1]</sup></sup> همسرت را نگاه دار و طلاق نده».
چنانچه در زندگی مشترک به توصیههای اسلام عمل شود، زندگی از استحکام لازم برخوردار خواهد شد.
[1]. أحزاب: ۳۷.https://rahtoosheh.dte.ir/article_70489_d0cf99a1d6da0dad888f6f6c4ebd25fc.pdfمعاونت فرهنگی و تبلیغی دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قمفصلنامه ره توشه2821-27972شماره 6 ویژهنامه خانواده20210622عفت و پاکدامنی در کلام و سیره حضرت زینب(س)19307048410.22081/rt.2021.61035.1090FAعبدالکریمپاک نیااستاد حوزه علمیهJournal Article20210527مقدمه <br />علم اخلاق براى انسان چهار صفت اصلى اخلاقى مطرح می کند : شجاعت، عفّت، حکمت و عدالت. در این میان عفّت جایگاه ویژه ای دارد عفت یعنی حدّ اعتدال قوّه شهویّه (به معناى عامّ کلمه؛ یعنى تسلیم خواستههاى نفس شدن)<br />امام جعفر صادق علیه السلام در معنای عفت می فرماید : وَ الْعِفَّةُ وَ ضِدُّها الْتَّهَتُّکُ ؛ یکی از سجایای اخلاقی، عفت است که ضد آن همان بی پروائی است. فخرالدین طریحى در مجمع البحرین ، واژهى عفت را اینگونه معنا می کند : العفافُ کَفُّ النفس عن المحرّمات، و عَنْ سؤال النّاس؛ عفّت، بازدارى روح و روان از گناهان و از دراز کردن دست نیاز به سوى دیگران است. <br />ارزش با فضیلت عفاف چنان است که ائمه هدی ع در دعاهای خود به آن اهمیت ویژه داشتند. حضرت صادق ع در دعاهای خویش از درگاه خدای متعال درخواست می کند که : اللَّهُمَّ إِنِّی أَسْأَلُکَ الْهُدَى وَ التُّقَى وَ الْعِفَّة ؛ خدایا من از درگاه تو هدایت و تقوا و عفت مىخواهم.<br />با توجه به اهمیت عفاف و پاکدامنی ، این خصلت زیبا را در سیره و سخن حضرت زینب ع به نظاره می نشینیم :https://rahtoosheh.dte.ir/article_70484_b7178de9ba35ce78f99f5d34f85b707f.pdfمعاونت فرهنگی و تبلیغی دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قمفصلنامه ره توشه2821-27972شماره 6 ویژهنامه خانواده20210622نگاهی به ویژگی های خانواده مطلوب از منظر مقام معظم رهبری(مدظله العالی)31417048810.22081/rt.2021.61022.1088FAعلیرضاانصاریکارشناس محتوای تبلیغ عمومیJournal Article20210527«خانواده»، رکن اساسی هر جامعه و نقطه آغازین زندگی انسانها و نخستین کانون تمدن و آرامش بشری به شمار میآید، چنانچه این بنای مقدس از استحکام برخوردار باشد، چشماندازهای روشنی در افق پیشرفت اجتماع بروز خواهد کرد؛ از این رو در منظومه فکری مقام معظم رهبری (مدظله العالی)، خانواده از ارکان مهم زیرساخت تمدن اسلامی است: «هدف ملت ایران و هدف انقلاب اسلامى، ایجاد یک تمدن نوین اسلامى است. این تمدن نوین دو بخش دارد: یک بخش، بخش ابزارى است؛ یک بخش دیگر، بخش متنى و اصلى و اساسى است...اما بخش حقیقى، آن چیزهایى است که متن زندگى ما را تشکیل میدهد؛ که همان سبک زندگى است .... این، بخش حقیقى و اصلى تمدن است؛ مثل مسئلۀ خانواده، سبک ازدواج...» 1 «انتقال فرهنگها و تمدنها و حفظ اصول و عناصر اصلی یک تمدن و یک فرهنگ در یک جامعه و انتقالش به نسلهای پیدرپی، به برکت خانواده انجام میگیرد»2 <br /> https://farsi.khamenei.ir/speech-content?id=21246<br /> https://farsi.khamenei.ir/speech-content?id=21429https://rahtoosheh.dte.ir/article_70488_2635c456738b1ec1f1373c037e09dada.pdfمعاونت فرهنگی و تبلیغی دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قمفصلنامه ره توشه2821-27972شماره 6 ویژهنامه خانواده20210622رفتارشناسی فرماندهان شهید دفاع مقدس در خانواده43527048510.22081/rt.2021.60938.1082FAرضاآبیارموسسه آموزش های کوتاه مدت و فرصت های مطالعاتی جامعه المصطفی العالمین.مدیرگروه علمیJournal Article20210516امروزه جوامع غربی با هدف حفظ فرهنگ و برنامه های خود از سویی و نفوذ و سلطه فرهنگی بر دیگر جوامع به دنبال انتقال مفاهیم تربیتی خود به خانواده ها از طریق الگوسازی هستند و برای دستیابی به این هدف، تاریخ خود را می کاوند تا اسطوره های ساختگی خود را به ملل مختلف دنیا معرفی و دیکته کنند. این در حالی است که جامعه ما با وجود انسان هایی که با تأسی از آموزه های انسان ساز اسلام تا نزدیکی های قله انسان کامل رفتند، نیازمند کاوش در تاریخ نیست. سیره خانوادگی فرماندهان شهید دفاع مقدس در حوزه ارتباط با والدین، همسرداری و رفتار با فرزندان می تواند مصباح المنیری برای مسیر زندگی نسل امروز جامعه باشد تا از این رهگذر به آرامش و سعادت برسند. نگارنده در بخش نخست این نوشتار به جلوه هایی از سیره فرماندهان شهید در حوزه اصول خانوادگی می پردازد. دو اصل پیشگیری از وقوع گناه در خانه و روابط خانوادگی در کنار اصل مهم ساده زیستی و دوری از تجمل گرایی مورد توجه قرار گرفته است.https://rahtoosheh.dte.ir/article_70485_a9a598666008ef3e73cca9825a22e7a6.pdfمعاونت فرهنگی و تبلیغی دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قمفصلنامه ره توشه2821-27972شماره 6 ویژهنامه خانواده20210622عفاف در خانواده53627049010.22081/rt.2021.70490FAناصررفیعی محمدیعضو هیئت علمی جامعةالمصطفی و مبلّغ نخبه دفتر تبلیغات اسلامی.Journal Article20210725جامعه از رودخانهها و چشمههای کوچک خانوادهها شکل گرفته است. اگر این چشمهها و رودخانهها گلآلود و مسموم باشد و آب آن نیز مناسب نباشد؛ نباید توقع داشت که آن دریا و آن اقیانوس هم آب خوبی داشته باشد. مدارس، مراکز، دانشگاهها، شهرها، روستاها، اجتماعاتی تشکیل شده از خانوادههای مختلف هستند. به همین دلیل است که اسلام توجه عمیقی به نهاد اجتماعی خانواده داشته و آیات متعددی در این رابطه نازل شده است. نبی مکرم اسلام(ص) میفرماید: «<strong>خَیْرُکُمْ خَیْرُکُمْ لِأَهْلِهِ وَ أَنَا خَیْرُکُمْ لِأَهْلِی</strong>»؛<sup><sup>[1]</sup></sup> یعنی بهترین شما، کسی است که برای خانوادهاش بهترین باشد. بعضی افراد در بیرون از خانه، خودشان را خوب نشان میدهند. در محیط خودشان را کار خیلی عالی نشان میدهند. با همکار، رفیق و دوست در کوچه در خیابان خوب هستند، اما در خانه خوب نیستند. رسولخدا(ص) فرمود: «خیر و شرّ شما را با خانوادهتان میسنجند. بهترین شما، کسی است که خانوادهاش از او بیشتر راضی باشد. من که پیغمبر شما هستم، بهترین شما در همه جهات از جمله در رسیدگی به خانواده هستم». سپس فرمودند: «<strong>ما أکرم النّساء إلّا کریم و لا أهانهنّ إلّا لئیم...</strong>؛<sup><sup>[2]</sup></sup> مردها و افرادی که زنهایشان را تحقیر میکنند، لئیم هستند و آنهایی که خانوادههایشان را تکریم میکنند، کریم هستند». ملاک پستی و کرامت ملاک برتری و سقوط، پیامبر اکرم(ص) است که فرمودند: «از زنهایشان بپرسید، ببینید آیا مردان خانوادهشان را تحویل میگیرند یا نه؟ زنهایشان را تکریم میکنند یا نه؟ آدمهای باکرامت، به کسی اهانت و او را تحقیر نمیکنند». این ملاکی است که نبی مکرم اسلام(ص) به ما داده است. آن حضرت در سخن دیگری فرمود: «<strong>مَلْعُونٌ مَلْعُونٌ</strong>» و دو بار لعنت کرد کسی را که حق عیال و خانوادهاش را ضایع کند،حقش را نادیده بگیرد و به آنها بیتوجهی کند: «<strong>مَنْ ضَیَّعَ مَنْ یَعُولُ ...</strong>».<sup><sup>[3]</sup></sup> اینها نکاتی است که در دین، آیات و روایات ما مطرح شده است. هیچ نهاد، مرکز و مذهبی به زیبایی اسلام و قرآن در مورد حقوق خانواده سخن نگفته است.
یکی از حقوق و نکات مهم در اخلاق خانوادگی، بحث حجاب و عفاف است. معضل کنونی جامعه ما که متأسفانه به رسانههایمان نیز راه پیدا کرده است، عدم رعایت فرهنگ عفاف، حجاب و عدم رعایت پوشش و حریم مرد و زن است. قرآن دو شخصیت را به عنوان مظهر عفاف، حجاب و حیا معرفی کرده است: حضرت یوسف(ع) و حضرت مریم(س)<span style="font-family: Alaem;"> </span>البته بعضی از مفسرین از آیاتی که درباره این دو شخصیت سخن گفته است، چنین برداشت کردهاند که مقام حضرت مریم(س) در این بعد، به یک معنا بالاتر از حضرت یوسف(ع) است. قرآن کریم هر دو شخصیت را ستوده است.
[1]. محمد بن حسن حر عاملى؛ <em>وسائل الشیعة</em>؛ ج ۲۰، ص ۱۷۱؛ حسن بن فضل طبرسى؛ <em>مکارم الأخلاق</em>؛ ص ۲۱۶.
[2]<span style="font-family: NoorLotus;">. ابوالقاسم پاینده؛ </span><em>نهج الفصاحة</em><span style="font-family: NoorLotus;"> (</span><em><span style="font-family: NoorLotus;">مجموعه کلمات قصار حضرت رسول(ص)</span></em>)؛ص472.
[3]. محمد بن یعقوب کلینى؛ <em>الکافی</em>؛ ج4، ص12؛ محمد بن على صدوق؛ <em>کتابٌ</em> <em>من لایحضره الفقیه</em>؛ ج ۲، ص ۶۸.https://rahtoosheh.dte.ir/article_70490_c7da68000747165a9550f3cb992cb0c6.pdfمعاونت فرهنگی و تبلیغی دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قمفصلنامه ره توشه2821-27972شماره 6 ویژهنامه خانواده20210622بررسی نقش امید در افزایش جمعیت از منظر متون دینی63737048610.22081/rt.2021.60744.1081FAحانیهمازارچیدانشآموخته سطح 4 جامعةالزهرا علیهاالسلامJournal Article20210421در سالهای اخیر سیاستهای کنترل جمعیت در کشور منجر به کاهش نرخ رشد جمعیت شده است. یکی از راههای برونرفت از این معضل برگرداندن امید واقعی به خانوادهها است. پژوهش حاضر با هدف بازشماری شاخصهای امید در زندگی از منظر اسلام به روش توصیفی- تحلیلی و با استفاده از مفهوم امید و انواع آن در آیات و روایات با توجه به ابعاد سه گانه انسان به بررسی مولفههای امید در سه حیطه نگرش، هیجان و رفتار در جهت افزایش جمعیت پرداخته است.<br /> یافتههای این پژوهش بیانگر آن است که امید حقیقی در سه حیطه نگرش، هیجان و رفتار قرار میگیرد.<br /> با اصلاح نگرش به سمت جهان بینی توحیدی و حسن ظن الهی و مدیریت هیجان " ترس" و " یاس" به آرامش و انگیزه مثبت میتوان به رفتاری هدفمند و تلاشی مستمر در جهت افزایش جمعیت دست یافت.<br />کلید واژه ها: مولفه های امید،نگرش، جهان بینی توحیدی، هیجان ترس، هیجان یاس، رفتارhttps://rahtoosheh.dte.ir/article_70486_2580df7d4fe6b4d4020dfd4c54845767.pdfمعاونت فرهنگی و تبلیغی دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قمفصلنامه ره توشه2821-27972شماره 6 ویژهنامه خانواده20210622عوامل افول ارزشها در خانواده معاصر74847048310.22081/rt.2021.61179.1097FAراضیهعلی اکبریکارشناس ارشد روانشناسی اسلامی مثبتگرا،
دکترای کلام اسلامی.Journal Article20210615خانواده سنگ بنای همه جوامع انسانی است و در استحکام و تعالی روابط اجتماعی نقش بنیادین دارد. تلاش در جهت حفظ و تقویت ارزش های نظام خانواده، زمینه را برای ثبات شخصیت افراد و سلامت اخلاقی و سعادت عمومی جامعه فراهم می سازد و سبب گسترش ارزشها میشود. پیشرفت، توسعه، کمال و پویایی هر جامعه ای مرهون نیروهای تربیت شده و ارزشمند آن جوامع است. کودکان، نوجوانان و جوانان در صورتی به شخصیت های مفید و مؤثر تبدیل می گردند و ثبات و پایداری جامعه را رقم خواهند زد که ارزش های وجودیشان در خانواده پرورش یافته باشد؛ اما در خانواده معاصر، به دلایل مختلف از جمله تغییر سبک زندگی اسلامی به سبک زندگی غربی و ترویج تفکرات سکولاریستی، اومانیستی، لیبرالیستی و فمینیستی، ارزشهای خانوادگی کماهمیت شده و در حال افول است. از این رو تحقیق حاضر به روش توصیفی ـ تحلیلی، با هدف بررسی عوامل افول ارزشها در خانواده معاصر، به بررسی این مهم میپردازد.https://rahtoosheh.dte.ir/article_70483_9af7ef20a87e397bedb1e4f332011ed0.pdf